PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : ریتالین: بله یا خیر؟



پژواک
21st September 2010, 11:03 AM
دارویی که بتواند نتایج امتحانات شما را بهبود بخشد، وسوسه انگیز به نظر می رسد و جان هریس (John Harris) معتقد است که ما باید از قابلیت های این دارو استقبال کنیم. آنجان چاترجی (Anjan Chatterjee) استدلال می کند که خطرات آن جدی گرفته نشده است...

● بله

تصور می شود بسیاری از دانشجویان سالم برای بهبود عملکرد تحصیلی خود از متیل فنیدات (ریتالین) و دیگر مواد شیمیایی افزاینده قوای شناختی استفاده می کنند. بحث های موجود در مورد اینکه آیا آنها اجازه چنین کاری را دارند یا خیر، متقاعد کننده نبوده است. سوال اخلاقی حیاتی این است که آیا این مساله جای افسوس دارد یا خوشبختی.

● بعد اخلاقی

تصور کنید دانشگاهی بخواهد تعمدا طوری برنامه ریزی کند که قابلیت های ذهنی دانشجویانش بهبود یابد؛ فرض کنید از اهداف مدون دانشگاه مذکور این باشد که اطمینان حاصل شود دانشجویان هنگامی که از دانشگاه فارغ التحصیل می شوند، باهوش تر و آموزش دیده تر از زمانی باشند که وارد دانشگاه شده اند. تصور کنید دانشگاه مذکور ادعا کند که نه تنها می تواند به چنین هدفی دست یابد بلکه دانشجویانش از همه دانشجویان دیگر در طول تاریخ باهوش تر و از نظر ذهنی آگاه تر خواهند بود. واکنش ما چه باید باشد؟

ممکن است دچار تردید شویم ولی اگر این ادعاها بتواند ادامه یابد، آیا باید احساس رضایت کنیم؟ آیا از چنین کار شگرفی استقبال خواهیم کرد و خواهیم خواست فرزندان ما نیز به چنین دانشگاهی بروند؟ قاعدتا باید همین طور باشد. هرچه باشد، این بخشی از همان چیزی است که هدف آموزش به شمار می رود. سر آخر اگر بهره حاصل در کارکرد شناختی، قابل توجه و هزینه ها متناسب باشد، ما نیز احتمالا برای فرزندان خود خواهان آن خواهیم بود و مایلیم ببینیم فرزندانمان به شکل فراگیرتری درگیر آموزش شده اند.

اکنون تصور کنید (همان طور که حقیقتا هم اتفاق افتاده است) ثابت شده باشد چند دارو باعث بهبود عملکرد شناختی می شوند و برای مصرف در کودکان بی خطر هستند. عکس العمل ما چه باید باشد؟ آیا استفاده از این داروها در افراد سالم جهت افزایش عملکرد آنان، امری غیراخلاقی است؟ آیا عدم استفاده از آنها اخلافی است؟

● خطرها و فواید

ثابت شده است که متیل فنیدات و چند داروی دیگر به اصطلاح شیمیایی افزاینده قوای شناختی به شکل قابل ملاحظه ای کارکرد شناختی را بهبود می بخشند و بی خطری این داروها در شرایط بالینی اثبات شده است. بی خطر همواره به معنای بی خطر به اندازه کافی است و از آنجا که هیچ دارویی بدون عوارض جانبی نیست، این مساله همواره بدان معناست که مصرف کننده با در نظر گرفتن خطرات عوارض جانبی و با توجه به فواید احتمالی، مصرف دارو را به صلاح خود دانسته است. متیل فنیدات به اندازه کافی بی خطر قلمداد شده است که به شکلی وسیع طی یک دوره طولانی برای کودکان و جوانان مبتلا به اختلال بیش فعالی – کم توجهی(۱)(ADHD) تجویز شود. این اختلال معمولا تهدید کننده حیات به شمار نمی رود و اثرات درمانی سودمند آن به طور عمده به همان خواصی بستگی دارند که این دارو را به مداخله ای تقویت کننده بدل ساخته اند؛ لذا همین مزایا نیز از دیدگاه بی خطری، توجیه کننده استفاده از آن در بزرگسالان سالمی خواهد بود که (احتمالا) به اندازه افراد دچار ADHD این آثار را ارزشمند می دانند. علاوه بر این، ثابت شده که متیل فنیدات آن قدر بی خطر هست که استفاده از آن در تحقیقات روی افراد سالم جهت آزمودن آثار شناختی (جایی که کاربرد آن واضحا به جای این که درمانی باشد، انتخابی است) اخلاقی باشد.

مزایای مهم این دارو شامل افزایش کارکرد اجرایی، افزایش مهارت های مطالعه و بهبود تمرکز حواس و دستکاری اطلاعات است. همان گونه که فرح (Farah) و همکاران خاطر نشان ساخته اند: «نهاد های قانون گذار ما آنچه را که یک تحقیقِ به اندازه کافی دقیق در مورد عوارض جانبی را شکل می دهد و آن دسته از عوارض جانبی را که در سایه فواید دارو قابل قبول هستند، تعیین می کنند... ما دلیلی نمی بینیم که نتوان همین رویکرد را [در مورد تقویت عصبی ـ شناختی] به کار گرفت. این کار می تواند یک رویکرد معقول به مقوله بی خطری باشد. با این حال توجه من به این مساله معطوف است که آیا ایراد اخلاقی اصولی به مصرف داروهای شیمیایی افزاینده قوای شناختی در افراد سالم (صرف نظر از مساله بی خطری آن) وارد است؟

● طبیعت انسان

تفکر درست در مورد مقوله افزایش قابلیت انسان تحت الشعاع مقوله دوپینگ در ورزش قرار گرفته است. با این حال موضوع ورزش، موضوع مرگ و زندگی نیست؛ هرچند شاید عده ای با گفته یک مربی فوتبال به نام بیل شانکلی (Bill Shankly) که عقیده دارد «ورزش به مراتب از مرگ و زندگی هم مهم تر است»، موافق باشند. اشکال استفاده از تقویت کننده های عملکرد در ورزش (اگر اشکالی وجود داشته باشد) این است که این مواد تقریبا به شکل سراسری توسط قوانین حاکم بر رقابت ها ممنوع شده اند و لذا استفاده از آنها تقلب محسوب می شود. ولی اگر ممنوعیتی در کار نباشد، تقلبی هم صورت نگرفته است.

مخالفت با تقویت انسان منطقی نیست؛ انسان ها موجوداتی هستند که ماحصل یک فرآیند تقویت موسوم به تکامل (که همانند فوایدش مختلط است) هستند و علاوه بر این سرسختانه در هر مسیر قابل تصوری به پیشرفت خود اقدام می نمایند.

نور مصنوعی (نور آتش، نور چراغ و نور الکتریکی) تنها یک مثال قابل قبول از فناوری تقویت کننده ارزشمند است که همانند موارد دیگری از قبیل زبان مکتوب، آموزش، فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی، مشکلاتی در زمینه عدالت و نیز عوارض جانبی مصرف و مصرف بیش از حد در پی داشته است و البته تغییرات عصبی مفیدی برای خواندن، آموزش، فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی گزارش شده است. پس چرا باید داروها از نظر اخلاقی متفاوت از این موضوع باشند. قبل از ظهور نور مصنوعی مردم با تاریک شدن هوا به خواب می رفتند و در روشنایی روز فعالیت می کردند. با اختراع نور مصنوعی کار و زندگی اجتماعی می تواند در خلال شب نیز تداوم یابد و برای کسانی که می خواهند و یا قادرند از آن برای منافع خود استفاده کنند، فشارهای رقابتی و انگیزه ایجاد کند. به هر حال راه حل این موضوع، غیرقانونی شمردن نور مصنوعی نبود بلکه چاره در تنظیم ساعات کاری و بهبود دسترسی به روشنایی بود. همین مساله در مورد داروهای شیمیایی افزاینده قوای شناختی صدق می کند یا در آینده صدق خواهد کرد.

● خیر

به چه علتی باید به کسی اعتراض نمود که چرا می خواهد باهوش تر، دارای تمرکز بالاتر و مولدتر باشد؟ مطمئنا افزایش قوای شناختی فواید بسیاری برای جامعه و افراد خواهد داشت و توزیع کنندگان قانونی متیل فنیدات (ریتالین) نباید نسبت به این مساله اعتراضی داشته باشند. متاسفانه، موضوع در مورد افراد سالمی که این دارو را مصرف می کنند، به این راحتی نیست. پزشکان به طور متداول براساس محاسبه خطرها و فواید نسبی، در مورد انجام یا عدم انجام یک مداخله تصمیم می گیرند. در مورد این موضوع خطرها بر فواید می چربد.

ممکن است برخی پزشکان به طور واکنشی تصور کنند پاسخ به سوال مورد بحث واضحا «منفی» است. با همه این اوصاف، پزشکان درگیر امر درمان بیماری ها هستند نه افزایش دادن قابلیت های طبیعی. اگر بخواهیم دقیق تر ارزیابی کنیم، ثابت می شود که چنین تمایزی غیرقابل اعتماد خواهد بود خصوصا هنگامی که شرایط فاقد مرزهای طبقه بندی کننده واضح باشد. به عنوان مثال، اگر بتوان افراد کوتاه قامت را با هورمون رشد «درمان» کرد، آیا تفاوتی دارد که کوتاهی قامت آنها ناشی از کمبود هورمون رشد باشد یا ناشی از سایر علل؟ علاوه بر این، استفاده فراگیر از جراحی زیبایی جهت ارتقای ویژگی های فیزیکی طبیعی نشان می دهد بسیاری از پزشکان باتوجه به چارچوب فرهنگی و انگیزه های صحیح، با مداخلات غیردرمانی کنار آمده اند.

● فایده مورد تردید

واضح ترین دلیل برای اعتراض نسبت به مصرف متیل فنیدات جهت تقویت افراد سالم این است که فواید شناختی آن حداقل هستند حال آن که خطرهای طبی آن چنین نیستند. در ایالات متحده اداره دارو و غذا برای متیل فیندات به دلیل احتمال بالای آن جهت سوءمصرف و وابستگی و خطرهایی نظیر مرگ ناگهانی و عوارض جانبی قلبی ـ عروقی خطرناک، یک «جعبه سیاه» در نظر گرفته است که درواقع هشدار دهنده ترین اخطار ممکن است. به علاوه، بروز آریتمی های قلبی خطرناک احتمالا در افراد مسن دچار مراحل اولیه بیماری های قلبی ـ عروقی (گروهی که احتمالا این داروها را برای افزایش عملکرد استفاده می کنند) بیشتر است. غیرپزشکانی که مصرف متعهدانه متیل فیندات توسط افراد سالم را ترویج می کنند، به این خطر توجه کافی نمی کنند.

علاوه بر عوارض جانبی طبی، از نظر مسایل شناختی نیز باید این دارو را سبک و سنگین کرد. به عنوان مثال، تمرکز بیشتر ناشی از مصرف طولانی مدت متیل فنیدات، احتمالا باعث فقدان خلاقیت که به طور معمول نیازمند آزاد شدن مرزهای ذهنی است، خواهد شد. این موارد به ندرت مورد توجه قرار گرفته یا بررسی شده اند.

هنگام در نظر گرفتن فواید، ممکن است چنین فرضیه ای مطرح کنیم که باهوش بودن برای دنیا مفید است. بسیاری از افراد باهوش تمایل دارند چنین باور کنند که ماحصل ذکاوت، فواید واضحی برای جامعه فراهم می آورد. شاید اگر باهوش ترین بازهم باهوش تر شود، پیشرفت ها تدریجا در جامعه رسوخ کند. اما این واقعیت که افراد بسیار باهوش که الگوهای پیچیده ای برای توزیع خطر مالی ابداع کرده اند، در بحران کنونی اقتصاد جهانی سهم داشته اند، حداقل باید ما را لحظه ای به درنگ وادارد. باهوش تر بودن به معنای عاقل تر بودن نیست. به علاوه، این فایده مورد تردید، در تقابل با دو خطر دیگر قرار دارد. این خطرات شامل افزایش نابرابری های اجتماعی هم هست.

● برابری و انتخاب

تقویت ناشی از داروها به شکل نامتناسبی در دسترس کسانی خواهد بود که استطاعت مالی دارند. اگر تقویت ها در پیش افتادن فرد در یک دنیای رقابتی مفید باشند، آنگاه داراها نسبت به ندارها مزیت دیگری برای خود به دست خواهند آورد. آشکار است که همین حالا هم حتی اگر نخواهیم نابرابری های اساسی تر موجود در مراقبت های سلامت، تغذیه، سرپناه و ایمنی را ذکر کنیم، نابرابری های بسیارِ موجود در زمینه آموزش، وضعیت مادی و طبقه اجتماعی مزایای نامتناسبی را به افراد خوش شانس از نظر اقتصادی - اجتماعی اعطا می کند. با این حال، آگاهی از وجود نابرابری های مزاحم، توجیه کننده این نیست که با فراغ خاطر این معضل را تشدید کنیم.

فشارهای ضمنی برای بهتر کردن جایگاه فرد در برخی مراتب اجتماعی، مجرای طبیعی خود را در مقوله تقویت قابلیت های شناختی پیدا خواهد کرد. چنین فشارهایی در محیط های «همه چیز مال برنده است» (که در آنها افراد بیشتری برای تعداد کمتری جایزه بزرگ تر رقابت می کنند) افزایش می یابند. افراد شاغل در ایالات متحده ۶۰، ۸۰ یا بیش از ۱۰۰ ساعت در هفته کار می کنند و سلامت خود را به آب و آتش می زنند. کودکان در مدارس خصوصی سطح بالا، متیل فیندات و نظایر آن را به صورت همه گیر مصرف می کنند. این گرایش در میان دانشجویان و حتی میان استادان در حال رشد است. بهره نگرفتن از امکان ارتقا می تواند به معنای عقب ماندن از دیگران باشد. اگر عملکرد برتر توسط عده اندکی، جهت ارتقای بهتر الزامی قلمداد شود، تحمیل می تواند صریح تر شود همانند آنچه که ممکن است در ارتش روی دهد. ممکن است خلبانان و پلیس ها با فشارهای مشابهی روبرو شوند. مثالی که برای خوانندگان BMJ ملموس تر است، دستیارانی هستند که احتمال دارد جهت تخفیف نقایص شناختی حاصل از محرومیت از خواب بعد از کشیک آنکال، از تقویت کننده ها استفاده کنند. شاید لازم باشد پزشکان بالای ۵۰ سال قوای شناختی در حال تحلیل خود را با استفاده از دارو ارتقا بخشند.

برای تصدیق استفاده قانونی غیردرمانی از متیل فنیدات و دیگر مواد تقویت کننده شناخت، هنوز خیلی زود است. لازم است کارآمدی و خطر داروهای تقویت کننده شناخت در افراد سالم به میزان کافی مورد تحقیق قرار گیرد. باید این اطلاعات به شکل وسیعی منتشر شود. پزشکان، آموزش دهندگان و قانون گذاران باید جایگاه های هنجاری حرفه ای مرتبط با این موضوع را با هم پیوند دهند. باید سیاست های قابل اجرایی جهت به حداقل رساندن تفاوت ها و محافظت افراد وضع شود. تا زمانی که چنین مقدماتی فراهم نشده است، توصیه مصرف دارو به افراد سالم جهت تقویت عملکرد قابل قبول نخواهد بود.








ترجمه: دکتر مهدی حیدری صفا
منبع:
Harris J, Chatterjee A. Is it acceptable for people to take methylphenidate to enhance performance? BMJ June ۲۷, ۲۰۰۹; ۳۳۸: ۱۵۳۲-۳.

استفاده از تمامی مطالب سایت تنها با ذکر منبع آن به نام سایت علمی نخبگان جوان و ذکر آدرس سایت مجاز است

استفاده از نام و برند نخبگان جوان به هر نحو توسط سایر سایت ها ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد