AreZoO
24th July 2010, 03:57 PM
ساختار سازمان تجارت جهاني
اشاره
هفتم خرداد ماه سال 1384 درخواست ايران براي عضويت در سازمان تجارت جهاني مورد پذيرش قرار گرفت و روند احتمالاً طولاني پيوستن دايمي در اين سازمان آغاز شد.
مقاله حاضر را مهندس امير اسفندياري از كارشناسان بانشاط و سخت كوش سازمان مديريت صنعتي به نگارش درآورد و قصد داشت با نوشتن مقالات گوناگوني در اين حوزه، خوانندگان مجله تدبير را بااين سازمان جهاني آشنا سازد كه متاسفانه اجل مهلت نداد و در 29 سالگي از اين كره خاكي به ديار باقي رحل اقامت بست.
اين جوان فرهيخته و پرانرژي فارغ التحصيل دانشگاه علوم و فنون مازندران در مقطع كارشناسي ارشد رشته سيستم هاي اقتصادي و اجتماعي بود.
اين مقاله به بهانه پذيرش درخواست ايران و آشنايي خوانندگان باساختار اين نهاد بين المللي به چاپ مي رسد.
روحش شاد و راهش پررهرو باد
مقدمه
دنياي پرچالش كسب و كار امروز ما را مجبور مي سازد تا همسو با بقيه كشورها به سوي جهاني شدن گام برداريم. لزوم پيوستن جمهوري اسلامي ايران به سازمان تجارت جهاني و همچنين مهم بودن فهم ادبيات هر موضوع براي درك بهتر آن، ما را برآن مي دارد تا با سازمان تجارت جهاني بيشتر آشنا شويم، لذا فهم درست ساختار سازماني اين سازمان و مسئوليتها و اختيارات هربخش از آن، ما را به هدف خود نزديك تر مي سازد.
اهداف و اصول سازمان تجارت جهاني
اهداف اصلي سازمان تجارت‌جهاني (WORLD TRADEORGANIZATION = WTO) همان اهداف موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت (گات) است: ارتقاي سطح زندگي، تامين اشتغال كامل در كشورهاي عضو و توسعه توليد و تجارت و بهره وري بهينه از منابع جهاني، دستيابي به توسعه پايدار باتوجه به بهره برداري بهينه از منابع جهاني، حفظ محيط زيست طوري كه با سطح مختلف توسعه اقتصادي جوامع سازگاري داشته باشد و افزايش سهم كشورهاي در حال توسعه و كمتر توسعه يافته از رشد تجارت بين المللي، جزو هدفهاي اصلي سازمان تجارت جهاني است.
متناسب با همين اهداف، سازمان تجارت جهاني به مديريت و تسهيل عمليات اجرايي و توسعه اهداف موافقتنامه سازمان تجارت جهاني و تهيه چارچوب لازم براي اجراي مديريت موافقتنـامـه هاي تجاري چندجانبه مي پردازد. همچنين نقش فراهم كردن امكانات گردهمايي اعضا براي مذاكره و مشورت در زمينه روابط چندجانبه تجاري و اجرا و تدوين مقررات مربوط به روشهاي حل اختلاف ميان اعضا را برعهده دارد. سازمان تجارت جهاني همچنين موظف است نظام بررسي و تجديد نظر در سياستهاي تجاري را برقرار ساخته، با سازمانها و تشكيلات اقتصادي بين المللي همچون صندوق بين المللي پول و بانك جهاني همكاري داشته باشد.
اصول سازمان تجارت جهاني با كمي تفاوت همانند اصول مندرج در موافقت نامه عمومي تعرفه و تجارت است. به طور كلي سازمان تجارت جهاني بر چند اصل مهم مبتني است:
1 - اصل عدم تبعيض و اصل دولت كاملــــــه الوداد(MOST FAVORED NATION (MFN) CLAUSE) : طبق اين اصل هرگونه امتياز بازرگاني يا تعرفه اي كه از سوي يك كشور نسبت به هر كشور عضو اعمال مي شود، به تمام شركاي تجاري عضو، قابل تعميم است. تنها استثناي اين اصل در مورد همگرايي اقتصادي همانند اتحاديه هاي گمركي بين چند كشور است؛
2 - استفاده از محدوديتهاي كمي در تجارت همچون سهميه بندي و صدور پروانه واردات ممنوع بوده، حمايت از صنايع داخلي فقط از طريق تعرفه هاي گمركي شفاف امكان پذير است؛
3 - كاهش تدريجي و تثبيت تعرفه هاي گمركي و حذف موانع تجاري غيرتعرفه اي، مگر در مورد محصولات كشاورزي كشورهايي كه با مشكلات در پرداختها مواجه هستند؛
4 - برقراري نظام تعرفه هاي ترجيحي با هدف اعطاي امتيـــازات تجاري به بعضي از فـرآورده هاي كشورهاي در حال توسعه، به منظور ساده سازي رقابت محصولات اين كشورها با محصولات توليدي كشورهاي صنعتي؛
5 - هرگونه عمل كشورهاي عضو كه جنبه فروش زيرقيمت تمام شده(DUMPING) داشته باشد ممنوع است؛
6 -هرگونه رفتار با كالاي وارداتي كه متفاوت با رفتار با كالاهاي ساخت داخل باشد توسط كشورهاي عضو ممنوع است؛
7 - انجام مشورت در مورد سياستهاي بازرگاني با ديگر اعضا و حل وفصل اختلافات ناشي از روابط تجاري از طريق مذاكره.
كنفرانس وزيران
كنفرانس وزيران بالاترين ركن سازمان تجارت جهاني بوده كه نمايندگان همه اعضا را دربر مي گيرد و اختيارات اعضاي آن محقق ساختن كاركردهاي سازمان، اتخاذ اقدامات لازم در اين راستا و تصميم گيري در زمينه توافقنامه هاي تجارت چندجانبه در صورت درخواست هريك از اعضاست.
كنفرانس وزيران حداقل يك بار در هر دو سال تشكيل جلسه مي دهد. نخستين كنفرانس وزيران سازمان تجارت جهاني در دسامبر سال 1996 در سنگاپور، دومين دور آن در مه 1998 در ژنو و سومين دور در نوامبر 1999 در سياتل ايالات متحده برگزار شد. چهارمين و پنجمين دور نيز در سالهاي 2001 و 2003 به ترتيب در دوحه قطر و كنكان مكزيك برگزار شد و قرار است كه دور ششم در دسامبر 2005 در هنگ كنگ برگزار شود.
شوراي عمومي
شوراي عمومي سازمان تجارت جهاني بالاترين سطح در تصميم گيريهاي سازمان تجارت جهاني بوده كه درباره موضوعهاي روزمره و كاركردهاي اين سازمان نظر مي دهد. مقر اين شورا در ژنو قرار دارد و معمولاً هردو ماه يك بار تشكيل جلسه داده و در اين جلسات، كه مابين جلسات كنفرانس وزيران برقرار مي گردد، از جانب كنفرانس وزيران عمل كرده و مستقيماً به اين كنفرانس گزارش مي دهد. محل اين شورا در ژنو بوده و نمايندگان همه اعضا (معمولاً سفرا يا معادل آنها) در آن شركت مي كنند. در حال حاضر رياست اين شورا برعهده خانم امينا چاوهير از كشور كنيا است.
ركن حل اختلاف :
شوراي عمومي گاه به عنوان ركن حل اختلاف تشكيل جلسه مي دهد. يك مباحثه معمولاً هنگامي اتفاق مي افتد كه يك دولت عضو سازمان گمان مي برد كه عضو ديگري معاهده يا تعهدي برخلاف مصالح دولت اول به وجود آورده است. تنظيم كنندگان اين معاهدات، دولتهاي عضو سازمان بوده و اين معاهدات نتايج مذاكرات بين دولتهاست. لذا مسئوليت نهايي توافق در اين معاهدات به عهده ركن حل اختلاف است.
ركن بررسي خط مشي تجاري: شوراي عمومي گاه نيز به عنوان ركن بررسي خط مشي تجاري تشكيل جلسه مي دهد. اين ركن رياست، قوانين و رويه خاص خود را داشته و به تجديدنظر در سياستهاي تجاري اعضا براي آماده كردن آن در مكانيسم بازنگري در سياست تجاري مي پردازد. در ابتداي هرسال رياست و دو معاونت اين ركن از بين اعضا براي يك سال انتخاب مي گردند. در حال حاضر رياست اين بخش برعهده دن استفانسون از كشور كانادا است.
شوراها :
سازمان تجارت جهاني براي اجراي وظايـف خود مبادرت به تشكيل شوراهايـي مي كند كه به طور كلي زيرنظر شوراي عمومي فعاليت مي كنند.
1 - شوراي تجارت كالا :
شوراي تجارت كالا سرپرستي بر موافقتنامه هاي چندجانبه داير بر تجارت كالا را برعهده دارد. اين موافقتنامه ها مشتمل بر موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت و توافقات مربوطه و 12 موافقتنامه ديگر است. اين شورا شامل 10 كميته بوده كه هركدام در زمينه خاصي فعاليت مي كند (مانند كشاورزي، دستيابي به بازار، يارانه ها، اقدامات ضدفروش زير قيمت تمام شده و غيره). در حال حاضر رياست اين شورا بر عهده وسا تاپاني هيمان از فنلاند است.
2 - شوراي تجارت خدمات :
شوراي تجارت خدمات سرپرستي بر موافقتنامه عمومي تجارت خدمات را برعهده دارد. شركت در اين شورا براي تمام اعضاي سازمان تجارت جهاني آزاد بوده و اجازه ايجاد اركان متمم را دارد. كميته خدمات مالي، كميته تعهدات مشخص و گروههاي كاري آيين نامه هاي داخلي و قواعد موافقتنامه عمومي تجارت خدمات، جزو اركان متمم حاضر در اين شوراست. در حال حاضر رياست اين شورا را خانم كلوديا يوريب از كلمبيا برعهده دارد.
3 - شوراي جنبه هاي مرتبط با تجارت حقوق مالكيت فكري:
حقوق اموال ذهني، حقوقي است كه به افراد براي خلق انديشه هايشان داده مي شود. اين شورا سرپرستي بر كاركردهاي موافقتنامه هايي كه به اين اموال مرتبط مي شوند را برعهده دارد.
كميته ها و ساير بدنه هاي متمم: سه كميته اصلي در سازمان تجارت جهاني وجود دارد:
كميته تجارت و توسعه؛
كميته محدوديتهاي تراز پرداختها؛
كميته بودجه، مالي و تشكيلاتي.
اين كميته ها وظايف خود را طبق موافقتنامه هاي تجاري چندجانبه و آنچه شوراي عمومي مقرر مي كند، تعيين كرده است و عضويت در اين كميته ها براي تمامي اعضاي سازمان تجارت جهاني آزاد است.
شوراي عمومي نيز دو كميته زير نظر خود دارد:
كميته تجارت و محيط زيست؛
كميته موافقت نامه هاي منطقه اي تجاري
عضويت در سازمان تجارت جهاني
مطابق مفاد موافقت نامه تاسيس سازمان تجارت جهاني، طرفهاي متعاهد موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت و نيز جوامع اروپايي كه موافقتنامه حاضر و موافقتنامه هاي تجاري چندجانبه را مي پذيرند و در مورد آنها جداول امتيازات و تعهدات به موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت 1994 و جداول تعهدات خاص به موافقتنامه عمومي تجارت خدمات منضم شده است، به صورت اعضاي اصلي سازمان تجارت جهاني در مي آيند. الحاق هر عضو جديد به سازمان كه در اداره روابط تجاري خود، مطابق موافقتنامه هاي تجاري چندجانبه خود استقلال كامل داشته باشد، طبق شرايطي كه ميان آن و سازمان تجارت جهاني مورد توافق قرار مــــي گيرد، با تصويب دو سوم آراي اعضاي كنفرانس وزيران صورت خواهد گرفت. همچنين خروج هر دولت عضو از سازمان، شش ماه پس از اعلام كتبي به دبيركل، صورت مي گيرد.
مراحل عمومي پيوستن به سازمان
فرايند الحاق به سازمان تجارت جهاني، فرايندي طولاني و چندمرحله اي است كه هر مرحله از آن الزامات و شرايط خاص خود را مي طلبد. كشوري كه خواهان عضويت در اين سازمان است، ابتدا بايد تقاضاي عضويت خود را به وسيله دبيركل سازمان به اطلاع ساير اعضا برساند. پس از طرح تقاضاي اين كشور در جلسه شورا و به مجرد اينكه درخواست وي مبني بر عضويت پذيرفته شود، يك گروه كاري جهت رسيدگي به تقاضاي عضويت كشور متقاضي تشكيل شده و اين كشور، گزارشي از سياستهاي تجاري خود تهيه و به اين گروه ارائه مي دهد.
همزمان با اقدامات پيش گفته، مذاكرات دوجانبه و چندجانبه اي به منظور تعيين شرايط عضويت و حصول توافق ميان گروههاي كاري صورت مي گيرد.
سپس تنظيم پروتكل الحاق كشور، و مشخص شدن تعهدات هر كشور در زمينه گشايش بازار كالا و خدمات خود به روي ساير اعضا انجام مي گيرد. در واقع مرحله اول يعني مذاكرات، آغاز فرايندي است كه در نهايت به عقد موافقتنامه ميان دولت متقاضي و سازمان منجر مي شود. تمامي مواد و بندهاي اين قرارداد نيز طي مذاكره و براساس توافق تعيين مي شود. اين مرحله در سازمان تجارت جهاني به مرحله اثبات واجد شرايط بودن موسوم است و به مجموعه اطلاعـاتي مربوط مي شود كه هر كشور (متقاضي عضويت) بايد تهيه كند و در اختيـار گروه كاري قرار دهد و بـه طور عمده شامل گزارش سياست تجاري، پرسشها و پاسخهاي كتبي مربوط به اين گزارش و اسناد و قوانين مورد نياز است.
نتيجه تلاشهاي گروههاي كاري به تهيه مجموعه اسنادي منجر خواهد شد كه شامل گزارش گروه كاري، پروتكل الحاق و جدول تعهدات دسترسي به بازار كشور در مورد كالاها و خدمات است. جدول مذكور توسط دبيرخانه سازمان تهيه مي شود.
مرحله آخر، مجموعه اي است كه براي تصويـب به شوراي عمومي تسليم مي شود؛ راي گيري در جلسه شورا بايد انجام گيرد و عضويت كشور متقاضي منوط به كسب دو سوم آراست. يك ماه پس از تصويب پروتكل توسط پارلمان كشور متقاضي، عضويت به مرحله اجرا در مي آيد.
نتيجه گيري
دنيــــاي امروز دنياي اطلاعات ناميده مـي شود. جهاني بي توجه به مرزهاي متعارف و موجود در نقشه هاي جغرافيايي و سازمان تجـارت جهاني سازمانـي است كه به اين بـــي مرزي دامن مي زند. سوالي كه براي ما مطـرح است اينكه: در كجاي اين جهان ايستـاده ايم؟ پاسخ به اين پرسش بدون دانستن سـازوكار و ساختار اين سازمان عظيـم و راه‌ورسم عضويت در اين سازمان امري ناشدني به نظر مي رسد.
منابع و ماخذ:
WWW.WTO.ORG (http://www.wto.org/) 1 - سايت سازمان تجارت جهاني
2 - اميدبخش، اسفنديار. پيوستن به سازمان تجارت جهاني. روزنامه اطلاعات. شماره 21966. 3 - دژپسند، فرهاد. عبديان، مسعود. منابع و مضار پيوستن به سازمان تجارت جهاني، مجله برنامه و بودجه، سازمان برنامه و بودجه. شماره 13 و 14. ارديبهشت و خرداد 1376. 4 - وزارت بازرگاني، موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني، سند نهايي دور اروگوئه. آذر 1373. 5 - مريدي، سياوش. فرهنگ اقتصادي. انتشارات نگاه. 1373.
اشاره
هفتم خرداد ماه سال 1384 درخواست ايران براي عضويت در سازمان تجارت جهاني مورد پذيرش قرار گرفت و روند احتمالاً طولاني پيوستن دايمي در اين سازمان آغاز شد.
مقاله حاضر را مهندس امير اسفندياري از كارشناسان بانشاط و سخت كوش سازمان مديريت صنعتي به نگارش درآورد و قصد داشت با نوشتن مقالات گوناگوني در اين حوزه، خوانندگان مجله تدبير را بااين سازمان جهاني آشنا سازد كه متاسفانه اجل مهلت نداد و در 29 سالگي از اين كره خاكي به ديار باقي رحل اقامت بست.
اين جوان فرهيخته و پرانرژي فارغ التحصيل دانشگاه علوم و فنون مازندران در مقطع كارشناسي ارشد رشته سيستم هاي اقتصادي و اجتماعي بود.
اين مقاله به بهانه پذيرش درخواست ايران و آشنايي خوانندگان باساختار اين نهاد بين المللي به چاپ مي رسد.
روحش شاد و راهش پررهرو باد
مقدمه
دنياي پرچالش كسب و كار امروز ما را مجبور مي سازد تا همسو با بقيه كشورها به سوي جهاني شدن گام برداريم. لزوم پيوستن جمهوري اسلامي ايران به سازمان تجارت جهاني و همچنين مهم بودن فهم ادبيات هر موضوع براي درك بهتر آن، ما را برآن مي دارد تا با سازمان تجارت جهاني بيشتر آشنا شويم، لذا فهم درست ساختار سازماني اين سازمان و مسئوليتها و اختيارات هربخش از آن، ما را به هدف خود نزديك تر مي سازد.
اهداف و اصول سازمان تجارت جهاني
اهداف اصلي سازمان تجارت‌جهاني (WORLD TRADEORGANIZATION = WTO) همان اهداف موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت (گات) است: ارتقاي سطح زندگي، تامين اشتغال كامل در كشورهاي عضو و توسعه توليد و تجارت و بهره وري بهينه از منابع جهاني، دستيابي به توسعه پايدار باتوجه به بهره برداري بهينه از منابع جهاني، حفظ محيط زيست طوري كه با سطح مختلف توسعه اقتصادي جوامع سازگاري داشته باشد و افزايش سهم كشورهاي در حال توسعه و كمتر توسعه يافته از رشد تجارت بين المللي، جزو هدفهاي اصلي سازمان تجارت جهاني است.
متناسب با همين اهداف، سازمان تجارت جهاني به مديريت و تسهيل عمليات اجرايي و توسعه اهداف موافقتنامه سازمان تجارت جهاني و تهيه چارچوب لازم براي اجراي مديريت موافقتنـامـه هاي تجاري چندجانبه مي پردازد. همچنين نقش فراهم كردن امكانات گردهمايي اعضا براي مذاكره و مشورت در زمينه روابط چندجانبه تجاري و اجرا و تدوين مقررات مربوط به روشهاي حل اختلاف ميان اعضا را برعهده دارد. سازمان تجارت جهاني همچنين موظف است نظام بررسي و تجديد نظر در سياستهاي تجاري را برقرار ساخته، با سازمانها و تشكيلات اقتصادي بين المللي همچون صندوق بين المللي پول و بانك جهاني همكاري داشته باشد.
اصول سازمان تجارت جهاني با كمي تفاوت همانند اصول مندرج در موافقت نامه عمومي تعرفه و تجارت است. به طور كلي سازمان تجارت جهاني بر چند اصل مهم مبتني است:
1 - اصل عدم تبعيض و اصل دولت كاملــــــه الوداد(MOST FAVORED NATION (MFN) CLAUSE) : طبق اين اصل هرگونه امتياز بازرگاني يا تعرفه اي كه از سوي يك كشور نسبت به هر كشور عضو اعمال مي شود، به تمام شركاي تجاري عضو، قابل تعميم است. تنها استثناي اين اصل در مورد همگرايي اقتصادي همانند اتحاديه هاي گمركي بين چند كشور است؛
2 - استفاده از محدوديتهاي كمي در تجارت همچون سهميه بندي و صدور پروانه واردات ممنوع بوده، حمايت از صنايع داخلي فقط از طريق تعرفه هاي گمركي شفاف امكان پذير است؛
3 - كاهش تدريجي و تثبيت تعرفه هاي گمركي و حذف موانع تجاري غيرتعرفه اي، مگر در مورد محصولات كشاورزي كشورهايي كه با مشكلات در پرداختها مواجه هستند؛
4 - برقراري نظام تعرفه هاي ترجيحي با هدف اعطاي امتيـــازات تجاري به بعضي از فـرآورده هاي كشورهاي در حال توسعه، به منظور ساده سازي رقابت محصولات اين كشورها با محصولات توليدي كشورهاي صنعتي؛
5 - هرگونه عمل كشورهاي عضو كه جنبه فروش زيرقيمت تمام شده(DUMPING) داشته باشد ممنوع است؛
6 -هرگونه رفتار با كالاي وارداتي كه متفاوت با رفتار با كالاهاي ساخت داخل باشد توسط كشورهاي عضو ممنوع است؛
7 - انجام مشورت در مورد سياستهاي بازرگاني با ديگر اعضا و حل وفصل اختلافات ناشي از روابط تجاري از طريق مذاكره.
كنفرانس وزيران
كنفرانس وزيران بالاترين ركن سازمان تجارت جهاني بوده كه نمايندگان همه اعضا را دربر مي گيرد و اختيارات اعضاي آن محقق ساختن كاركردهاي سازمان، اتخاذ اقدامات لازم در اين راستا و تصميم گيري در زمينه توافقنامه هاي تجارت چندجانبه در صورت درخواست هريك از اعضاست.
كنفرانس وزيران حداقل يك بار در هر دو سال تشكيل جلسه مي دهد. نخستين كنفرانس وزيران سازمان تجارت جهاني در دسامبر سال 1996 در سنگاپور، دومين دور آن در مه 1998 در ژنو و سومين دور در نوامبر 1999 در سياتل ايالات متحده برگزار شد. چهارمين و پنجمين دور نيز در سالهاي 2001 و 2003 به ترتيب در دوحه قطر و كنكان مكزيك برگزار شد و قرار است كه دور ششم در دسامبر 2005 در هنگ كنگ برگزار شود.
شوراي عمومي
شوراي عمومي سازمان تجارت جهاني بالاترين سطح در تصميم گيريهاي سازمان تجارت جهاني بوده كه درباره موضوعهاي روزمره و كاركردهاي اين سازمان نظر مي دهد. مقر اين شورا در ژنو قرار دارد و معمولاً هردو ماه يك بار تشكيل جلسه داده و در اين جلسات، كه مابين جلسات كنفرانس وزيران برقرار مي گردد، از جانب كنفرانس وزيران عمل كرده و مستقيماً به اين كنفرانس گزارش مي دهد. محل اين شورا در ژنو بوده و نمايندگان همه اعضا (معمولاً سفرا يا معادل آنها) در آن شركت مي كنند. در حال حاضر رياست اين شورا برعهده خانم امينا چاوهير از كشور كنيا است.
ركن حل اختلاف :
شوراي عمومي گاه به عنوان ركن حل اختلاف تشكيل جلسه مي دهد. يك مباحثه معمولاً هنگامي اتفاق مي افتد كه يك دولت عضو سازمان گمان مي برد كه عضو ديگري معاهده يا تعهدي برخلاف مصالح دولت اول به وجود آورده است. تنظيم كنندگان اين معاهدات، دولتهاي عضو سازمان بوده و اين معاهدات نتايج مذاكرات بين دولتهاست. لذا مسئوليت نهايي توافق در اين معاهدات به عهده ركن حل اختلاف است.
ركن بررسي خط مشي تجاري: شوراي عمومي گاه نيز به عنوان ركن بررسي خط مشي تجاري تشكيل جلسه مي دهد. اين ركن رياست، قوانين و رويه خاص خود را داشته و به تجديدنظر در سياستهاي تجاري اعضا براي آماده كردن آن در مكانيسم بازنگري در سياست تجاري مي پردازد. در ابتداي هرسال رياست و دو معاونت اين ركن از بين اعضا براي يك سال انتخاب مي گردند. در حال حاضر رياست اين بخش برعهده دن استفانسون از كشور كانادا است.
شوراها :
سازمان تجارت جهاني براي اجراي وظايـف خود مبادرت به تشكيل شوراهايـي مي كند كه به طور كلي زيرنظر شوراي عمومي فعاليت مي كنند.
1 - شوراي تجارت كالا :
شوراي تجارت كالا سرپرستي بر موافقتنامه هاي چندجانبه داير بر تجارت كالا را برعهده دارد. اين موافقتنامه ها مشتمل بر موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت و توافقات مربوطه و 12 موافقتنامه ديگر است. اين شورا شامل 10 كميته بوده كه هركدام در زمينه خاصي فعاليت مي كند (مانند كشاورزي، دستيابي به بازار، يارانه ها، اقدامات ضدفروش زير قيمت تمام شده و غيره). در حال حاضر رياست اين شورا بر عهده وسا تاپاني هيمان از فنلاند است.
2 - شوراي تجارت خدمات :
شوراي تجارت خدمات سرپرستي بر موافقتنامه عمومي تجارت خدمات را برعهده دارد. شركت در اين شورا براي تمام اعضاي سازمان تجارت جهاني آزاد بوده و اجازه ايجاد اركان متمم را دارد. كميته خدمات مالي، كميته تعهدات مشخص و گروههاي كاري آيين نامه هاي داخلي و قواعد موافقتنامه عمومي تجارت خدمات، جزو اركان متمم حاضر در اين شوراست. در حال حاضر رياست اين شورا را خانم كلوديا يوريب از كلمبيا برعهده دارد.
3 - شوراي جنبه هاي مرتبط با تجارت حقوق مالكيت فكري:
حقوق اموال ذهني، حقوقي است كه به افراد براي خلق انديشه هايشان داده مي شود. اين شورا سرپرستي بر كاركردهاي موافقتنامه هايي كه به اين اموال مرتبط مي شوند را برعهده دارد.
كميته ها و ساير بدنه هاي متمم: سه كميته اصلي در سازمان تجارت جهاني وجود دارد:
كميته تجارت و توسعه؛
كميته محدوديتهاي تراز پرداختها؛
كميته بودجه، مالي و تشكيلاتي.
اين كميته ها وظايف خود را طبق موافقتنامه هاي تجاري چندجانبه و آنچه شوراي عمومي مقرر مي كند، تعيين كرده است و عضويت در اين كميته ها براي تمامي اعضاي سازمان تجارت جهاني آزاد است.
شوراي عمومي نيز دو كميته زير نظر خود دارد:
كميته تجارت و محيط زيست؛
كميته موافقت نامه هاي منطقه اي تجاري
عضويت در سازمان تجارت جهاني
مطابق مفاد موافقت نامه تاسيس سازمان تجارت جهاني، طرفهاي متعاهد موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت و نيز جوامع اروپايي كه موافقتنامه حاضر و موافقتنامه هاي تجاري چندجانبه را مي پذيرند و در مورد آنها جداول امتيازات و تعهدات به موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت 1994 و جداول تعهدات خاص به موافقتنامه عمومي تجارت خدمات منضم شده است، به صورت اعضاي اصلي سازمان تجارت جهاني در مي آيند. الحاق هر عضو جديد به سازمان كه در اداره روابط تجاري خود، مطابق موافقتنامه هاي تجاري چندجانبه خود استقلال كامل داشته باشد، طبق شرايطي كه ميان آن و سازمان تجارت جهاني مورد توافق قرار مــــي گيرد، با تصويب دو سوم آراي اعضاي كنفرانس وزيران صورت خواهد گرفت. همچنين خروج هر دولت عضو از سازمان، شش ماه پس از اعلام كتبي به دبيركل، صورت مي گيرد.
مراحل عمومي پيوستن به سازمان
فرايند الحاق به سازمان تجارت جهاني، فرايندي طولاني و چندمرحله اي است كه هر مرحله از آن الزامات و شرايط خاص خود را مي طلبد. كشوري كه خواهان عضويت در اين سازمان است، ابتدا بايد تقاضاي عضويت خود را به وسيله دبيركل سازمان به اطلاع ساير اعضا برساند. پس از طرح تقاضاي اين كشور در جلسه شورا و به مجرد اينكه درخواست وي مبني بر عضويت پذيرفته شود، يك گروه كاري جهت رسيدگي به تقاضاي عضويت كشور متقاضي تشكيل شده و اين كشور، گزارشي از سياستهاي تجاري خود تهيه و به اين گروه ارائه مي دهد.
همزمان با اقدامات پيش گفته، مذاكرات دوجانبه و چندجانبه اي به منظور تعيين شرايط عضويت و حصول توافق ميان گروههاي كاري صورت مي گيرد.
سپس تنظيم پروتكل الحاق كشور، و مشخص شدن تعهدات هر كشور در زمينه گشايش بازار كالا و خدمات خود به روي ساير اعضا انجام مي گيرد. در واقع مرحله اول يعني مذاكرات، آغاز فرايندي است كه در نهايت به عقد موافقتنامه ميان دولت متقاضي و سازمان منجر مي شود. تمامي مواد و بندهاي اين قرارداد نيز طي مذاكره و براساس توافق تعيين مي شود. اين مرحله در سازمان تجارت جهاني به مرحله اثبات واجد شرايط بودن موسوم است و به مجموعه اطلاعـاتي مربوط مي شود كه هر كشور (متقاضي عضويت) بايد تهيه كند و در اختيـار گروه كاري قرار دهد و بـه طور عمده شامل گزارش سياست تجاري، پرسشها و پاسخهاي كتبي مربوط به اين گزارش و اسناد و قوانين مورد نياز است.
نتيجه تلاشهاي گروههاي كاري به تهيه مجموعه اسنادي منجر خواهد شد كه شامل گزارش گروه كاري، پروتكل الحاق و جدول تعهدات دسترسي به بازار كشور در مورد كالاها و خدمات است. جدول مذكور توسط دبيرخانه سازمان تهيه مي شود.
مرحله آخر، مجموعه اي است كه براي تصويـب به شوراي عمومي تسليم مي شود؛ راي گيري در جلسه شورا بايد انجام گيرد و عضويت كشور متقاضي منوط به كسب دو سوم آراست. يك ماه پس از تصويب پروتكل توسط پارلمان كشور متقاضي، عضويت به مرحله اجرا در مي آيد.
نتيجه گيري
دنيــــاي امروز دنياي اطلاعات ناميده مـي شود. جهاني بي توجه به مرزهاي متعارف و موجود در نقشه هاي جغرافيايي و سازمان تجـارت جهاني سازمانـي است كه به اين بـــي مرزي دامن مي زند. سوالي كه براي ما مطـرح است اينكه: در كجاي اين جهان ايستـاده ايم؟ پاسخ به اين پرسش بدون دانستن سـازوكار و ساختار اين سازمان عظيـم و راه‌ورسم عضويت در اين سازمان امري ناشدني به نظر مي رسد.
منابع و ماخذ:
WWW.WTO.ORG (http://www.wto.org/) 1 - سايت سازمان تجارت جهاني
2 - اميدبخش، اسفنديار. پيوستن به سازمان تجارت جهاني. روزنامه اطلاعات. شماره 21966. 3 - دژپسند، فرهاد. عبديان، مسعود. منابع و مضار پيوستن به سازمان تجارت جهاني، مجله برنامه و بودجه، سازمان برنامه و بودجه. شماره 13 و 14. ارديبهشت و خرداد 1376. 4 - وزارت بازرگاني، موسسه مطالعات و پژوهشهاي بازرگاني، سند نهايي دور اروگوئه. آذر 1373. 5 - مريدي، سياوش. فرهنگ اقتصادي. انتشارات نگاه. 1373.