مستند تصویری - تشریحی از مرگ خاموش کتیبه‌های نقش رستم

[آبجی]

http://www.seemorgh.com/DesktopModules/iContent2/Files/38485.jpg
مرگی که به نظر می‌رسد چندان هم برای مدیران سازمان عریض و طویل میراث فرهنگی اهمیتی ندارد. چه در چهار سال گذشته و سالهای پیش از آن...
سالهاست که مجموعه باستانی پر ارزش نقش رستم که یادمان‌هایی از ایلامیان، هخامنشیان، ساسانیان و حتی قاجاریه را در خود جای داده‌ در آستانه مرگی خاموش قرار گرفته است. مرگ خاموشی که حاصل فراموشی مسئولان سازمان میراث فرهنگی است که گویی علاقه چندانی به حفاظت این بنای مهم و با ارزش تاریخی ندارند.
به گزارش خبرنگار مهر، نقش رستم مجموعه باستانی با ارزشی است که در فاصله 5/6 کیلومتری از محوطه باستانی تخت جمشید واقع شده است و نام آن مانند نام‌های تخت جمشید، نقش رجب و بسیاری نامهای مکانهای تاریخی دیگر، ارتباط مستقیم تاریخی با آثار موجود در آن ندارد.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462292_orig.jpg

در این مجموعه مهم تاریخی آرامگاه چند تن از پادشاهان هخامنشی (از جمله داریوش بزرگ و خشایارشا)، نقش برجسته‌هایی از وقایع مهم دوران ساسانیان (از جمله تاجگذاری اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول بر امپراتوران روم)، بنایی موسوم به کعبه زرتشت و نقش‌برجسته ویران‌شده‌ای از دوران ایلامیان قرار دارد.

با این همه این بنای تاریخی به علت عدم حفاظت علمی ‌و فقدان تلاشهای لازم برای نگهداری و احیای آن توسط مدیران بنیاد پژوهشی پارسه و مسئولان سازمان میراث فرهنگی در آستانه مرگی خاموش قرار دارد. مرگی که به نظر می‌رسد چندان هم برای مدیران سازمان عریض و طویل میراث فرهنگی اهمیتی ندارد. چه در چهار سال گذشته و سالهای پیش از آن کمترین اقدام موثر و در خور توجهی برای حفاظت و نگهداری از این بنای مهم تاریخی صورت نگرفته است.
چنانکه از تصاویر ارائه شده در این گزارش بر می‌آید این مجموعه مهم تاریخی سالهاست که در اثر بی‌توجهی مسئولین و به دلیل قرار داشتن در معرض عوامل محل طبیعی و انسانی، در آستانه نابودی و تخریبی جبران ناپذیر قرار دارد.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462293_orig.jpg

در این تصویر بخوبی وضعیت نابسامان یکی از کتیبه‌های ساسانی در نقش رستم قابل مشاهده است. همانطور که در این تصویر می‌بینید، بخش اعظمی ‌از نوشته‌های این کتیبه به علت قرار گرفتن در معرض عوامل مخرب طبیعی در حال محو شدن و نابودی است. در این تصویر همچنین خوردگیهای ناشی از ضعف موجود در ساختار سنگ به خوبی قابل رویت است.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462294_orig.jpg

تصویر گویای همه چیز است. تاثیر جبران ناپذیر عوامل مخل بیولوژیکی بر بخشهای مختلف آثار سنگی و صخره ای موجود در مجموعه تاریخی نقش رستم. همانطور که در تصویر ملاحظه می‌کنید، تاثیرات رطوبت ناشی از تعامل این اثر گرانقدر تاریخی با آلاینده‌های محیطی موجب بروز عارضه‌هایی از جمله تغییر رنگ، انحلال بخشهای ضعیف سنگ، تجزیه سنگ توسط عوامل بیولوژیکی و گیاهان، پدیده تبلور نمکها، پدیده اکسیداسیون کانی‌های فلزی موجود در ساختار سنگ و ... به خوبی قابل مشاهده است.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462302_orig.jpg

همانطور که مشاهده می‌کنید در این قطعه از کتیبه‌های ساسانی به علت ریختگی و انحلال سنگ نوشته در حال نابودی کامل است و کارشناسان باستان شناسی و مرمت پیش بینی می‌کنند که با توجه به سرعت زیاد روند فرسایش آن، شاید تاکمتر از چند سال دیگر اثری از این قطعه با ارزش تاریخی باقی نماند.
تبلور نمکهای محلول در سنگ بر جداره خارجی کتیبه که بر اثر بی توجهی به تاثیرات ناشی از بارش مستقیم باران و رطوبت محیطی، این قطعه از کتیبه را متلاشی کرده است.



http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462306_orig.jpg

بی توجهی به تاثیرات مخرب ناشی از رشد و رویش گیاهان در این محوطه تاریخی را به خوبی می‌توان در این تصویر دید. رشد و نمو گیاهان به این صورت در دل یک بنای تاریخی آیا معنایی جز مرگ تدریجی تمدن و تاریخ یک ملت دارد؟ چنانکه قابل مشاهده است، شرایط زیست این گیاه باعث رویش و گسترش عوامل مخل دیگر طبیعی در این اثر با ارزش تاریخی شده است.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462295_orig1.jpg

در این تصویر خوردگی کامل اثری به این مهمی‌به دلیل رها شدگی و عدم حفاظت اضطراری از آرامگاه داریوش دوم، به خوبی قابل مشاهده است. آیا کسی پاسخگوی نابودی این اثر با ارزش تاریخی خواهد بود؟


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462296_orig1.jpg

نمایی دیگر از فروپاشی یک کتیبه دیگر در محوطه تاریخی نقش رستم. در این تصویر هم تاثیر مخرب و جبران ناپذیر عدم حفاظت چنین اثر مهم تاریخی در مواجه با عوامل مخرب طبیعی و انسانی به خوبی قابل مشاهده است.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462299_orig1.jpg
انحلال کامل یکی از ستونهای برجسته نقش رستم که عامل اصلی آن هوازدگی و عدم توجه به مقوله حفاظت اضطراری از یک اثر با ارزش تاریخی است، باعث شده تا این بخش از آرامگاه داریوش دوم به کلی نابود گردد.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462298_orig.jpg
نمونه دیگری از بی توجهی‌ها و تاثیرات نابود کننده آن در ویرانی بخش دیگری از آرامگاه داریوش دوم. آیا علت دیگری جز عدم توجه به اهمیت تاریخی چنین اثری می‌توان برای نابودی این قطعه مهم تاریخی پیدا کرد؟


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462305_orig1.jpg
کارشناسان مرمت معتقدند که با کمترین هزینه‌ها و تنها با استفاده از تکنولوژی نانو می‌توان به راحتی از آثار این چنینی در مقابله با عوامل و عوارض طبیعی تا حد مطلوبی محافظت کرد. امری که البته سالهاست در ایران اتفاق نیافتاده است.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462303_orig.jpg

در این تصویر تاثیرات ناشی از عدم توجه به مسیرهای هدایت کننده آب که در اثر بارش نزولات جوی به درون بدنه آرامگاه و نمای آن نفوذ می‌کند، قابل مشاهده است. چنانچه می‌بینید نفوذ آبهای سطحی در بدنه این اثر آن را بطور کلی مورد انهدام قرار داده و خسارات جبران ناپذیری به آن وارد کرده و موجب شکستگی آن شده است.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462301_orig.jpg

بی توجهی به وضعیت اضطراری بخش دیگری از آرامگاه داریوش، موجب ایجاد شکاف و حفره در پایه‌های این اثر با ارش تاریخی شده است و خطر فروپاشی کامل این اثر مهم باستانی و بروز حادثه برای بازدیدکنندگان را به همراه دارد.


http://www.seemorgh.com/images/iContent/1388-3/462300_orig1.jpg

رها شدگی بخشهای مختلف مجموعه نقش رستم در برابر عوامل متعدد طبیعی باعث انحلال، هوا زدگی و از بین رفتن ارزشهای هنری آن شده است.