diamonds55
25th September 2008, 04:08 AM
http://www.aftab.ir/news/2008/sep/13/images/45266563bbb93b9064cabb6096a6b0e6.jpg
نخستین پرتو از پروتون‌ها، نخستین دور كامل به دور تونل دایره شكل پرقدرت‌ترین شتاب‌دهنده جهان را با موفقیت طی كردند تا همهمه و فریاد شادی هزاران فیزیكدان درگیر در این بزرگ‌ترین پروژه علمی تاریخ بشر به هوا بلند شود. فیزیکدانان در اولین ساعات دهم سپتامبر ۲۰۰۸ (صبح چهارشنبه ۲۰ شهریور ۱۳۸۷)، پرتو منفردی از ذرات پروتون را در جهت عقربه‌های ساعت و در امتداد دایره شكل تونل ۲۷ كیلومتری «برخورد‌دهنده بزرگ هادرون» (LHC) در آزمایشگاه CERN در شهر ژنو سوئیس، چرخاندند. پس از آنكه لین اوانس (L.Evans)، رئیس پروژه LHC و اعضای گروهش پروتون‌ها را به درون تونل شلیك كردند، خیلی طول نكشید تا این فیزیكدانان یاد بگیرند چگونه باید به این ذرات كه با سرعتی معادل ۹۹.۹۹۹۹۹۹ درصد سرعت نور حركت می‌كنند، فرمان بدهند كه به دور تونل بچرخند. تونل LHC مملو از دستگاه‌هایی موسوم به «موازی ساز» (Collimator) است كه هر چند كیلومتر یك‌بار پرتو پروتون‌ها را هدایت می‌كند كه به دور تونل بچرخند. زمانی كه اوانس و همراهانش مطمئن شدند كه می‌توانند فرمان حركت پروتون‌ها را به دست بگیرند، این موازی‌سازها را یك به یك باز كردند. عملكرد دستگاه فراتر از انتظار بود. در واقع تنها ۵۵ دقیقه طول كشید تا فیزیكدانان بتوانند با پرتو ذرات پروتون یك دور كامل در امتداد تونل ۲۷ كیلومتری بچرخند. این موفقیت به حدی دور از انتظار بود كه اوانس پیش از شروع كار گفته بود نمی‌داند چه قدر طول می‌كشد تا گروهش بتوانند یك دور كامل بزنند. به گفته اوانس «در مورد برخورد‌دهنده بزرگ الكترون پوزیترون (LEPC) كه پیش‌تر در محل فعلی LHC نصب شده بود و به عنوان جد بزرگ LHC در سال ۲۰۰۰ خاموش شد، نزدیك به ۱۲ ساعت طول كشید تا توانستیم یك دور كامل بزنیم.» در طرف دیگر دانشمندانی كه پشت تجهیزات غول‌پیكر آشكارسازهای CMC و ATLASشان به انتظار ذرات پروتون نشسته بودند نیز توانستند با برخورد این پرتو به موازی‌سازهای مجاور آشكارسازشان، افشانه‌ای از ذرات را مشاهده كنند (تصویر کنار همان چیزی است كه فیزیكدانان در آشكارسازهایشان مشاهده كردند). و به‌این ترتیب دومین غریو شادی نیز به هوا بلند شد. اما به هر حال روز نخست كاری خالی از نگرانی هم نبود: در پایان روز بخشی از سیستم برودتی كه باید دمای حلقه ۲۷ كیلومتری را در ۱.۹ درجه كلوین (اندكی بیشتر از صفر مطلق) نگه دارد، دچار نقص فنی شد. در واقع این حلقه باید در چنین دمای پایینی سرد بماند تا مگنت‌های ابررسانای دستگاه بتوانند به كارشان ادامه دهند. فیزیكدانان تمام شب را به بر طرف كردن مشكل گذراندند تا صبح فردا همه چیز به خوبی و مطابق برنامه پیش برود. پس از برطرف شدن نقص فنی سیستم برودتی، اعضای گروه اوانس دومین روز كارشان را با چرخاندن پرتو ذرات در جهت خلاف حركت عقربه‌های ساعت به پایان بردند. به هر حال تا فیزیكدانان بتوانند دو پرتو خلاف جهت را برای برخوردی تمام‌عیار حاضر كنند، چند هفته‌ای طول خواهد كشید؛ برخورد سهمگینی كه با انرژی مجموع ۱۴ تریلیون الكترون ولت انجام می‌شود.
نخستین پرتو از پروتون‌ها، نخستین دور كامل به دور تونل دایره شكل پرقدرت‌ترین شتاب‌دهنده جهان را با موفقیت طی كردند تا همهمه و فریاد شادی هزاران فیزیكدان درگیر در این بزرگ‌ترین پروژه علمی تاریخ بشر به هوا بلند شود. فیزیکدانان در اولین ساعات دهم سپتامبر ۲۰۰۸ (صبح چهارشنبه ۲۰ شهریور ۱۳۸۷)، پرتو منفردی از ذرات پروتون را در جهت عقربه‌های ساعت و در امتداد دایره شكل تونل ۲۷ كیلومتری «برخورد‌دهنده بزرگ هادرون» (LHC) در آزمایشگاه CERN در شهر ژنو سوئیس، چرخاندند. پس از آنكه لین اوانس (L.Evans)، رئیس پروژه LHC و اعضای گروهش پروتون‌ها را به درون تونل شلیك كردند، خیلی طول نكشید تا این فیزیكدانان یاد بگیرند چگونه باید به این ذرات كه با سرعتی معادل ۹۹.۹۹۹۹۹۹ درصد سرعت نور حركت می‌كنند، فرمان بدهند كه به دور تونل بچرخند. تونل LHC مملو از دستگاه‌هایی موسوم به «موازی ساز» (Collimator) است كه هر چند كیلومتر یك‌بار پرتو پروتون‌ها را هدایت می‌كند كه به دور تونل بچرخند. زمانی كه اوانس و همراهانش مطمئن شدند كه می‌توانند فرمان حركت پروتون‌ها را به دست بگیرند، این موازی‌سازها را یك به یك باز كردند. عملكرد دستگاه فراتر از انتظار بود. در واقع تنها ۵۵ دقیقه طول كشید تا فیزیكدانان بتوانند با پرتو ذرات پروتون یك دور كامل در امتداد تونل ۲۷ كیلومتری بچرخند. این موفقیت به حدی دور از انتظار بود كه اوانس پیش از شروع كار گفته بود نمی‌داند چه قدر طول می‌كشد تا گروهش بتوانند یك دور كامل بزنند. به گفته اوانس «در مورد برخورد‌دهنده بزرگ الكترون پوزیترون (LEPC) كه پیش‌تر در محل فعلی LHC نصب شده بود و به عنوان جد بزرگ LHC در سال ۲۰۰۰ خاموش شد، نزدیك به ۱۲ ساعت طول كشید تا توانستیم یك دور كامل بزنیم.» در طرف دیگر دانشمندانی كه پشت تجهیزات غول‌پیكر آشكارسازهای CMC و ATLASشان به انتظار ذرات پروتون نشسته بودند نیز توانستند با برخورد این پرتو به موازی‌سازهای مجاور آشكارسازشان، افشانه‌ای از ذرات را مشاهده كنند (تصویر کنار همان چیزی است كه فیزیكدانان در آشكارسازهایشان مشاهده كردند). و به‌این ترتیب دومین غریو شادی نیز به هوا بلند شد. اما به هر حال روز نخست كاری خالی از نگرانی هم نبود: در پایان روز بخشی از سیستم برودتی كه باید دمای حلقه ۲۷ كیلومتری را در ۱.۹ درجه كلوین (اندكی بیشتر از صفر مطلق) نگه دارد، دچار نقص فنی شد. در واقع این حلقه باید در چنین دمای پایینی سرد بماند تا مگنت‌های ابررسانای دستگاه بتوانند به كارشان ادامه دهند. فیزیكدانان تمام شب را به بر طرف كردن مشكل گذراندند تا صبح فردا همه چیز به خوبی و مطابق برنامه پیش برود. پس از برطرف شدن نقص فنی سیستم برودتی، اعضای گروه اوانس دومین روز كارشان را با چرخاندن پرتو ذرات در جهت خلاف حركت عقربه‌های ساعت به پایان بردند. به هر حال تا فیزیكدانان بتوانند دو پرتو خلاف جهت را برای برخوردی تمام‌عیار حاضر كنند، چند هفته‌ای طول خواهد كشید؛ برخورد سهمگینی كه با انرژی مجموع ۱۴ تریلیون الكترون ولت انجام می‌شود.