غریبه
28th August 2009, 01:02 AM
پزشکی در دعای عرفه(نیایش امام حسین ع)
پيدايش علوم پزشكي
يكي از علل اصلي پيدايش علوم نياز بشر به تسخير طبيعت، حل معضلات مبتلا به و بازشناسي روابط موجود ميان پديده ها بوده است و در همين راستا بعنوان مثال مي توان به پيدايش علم پزشكي اشاره نمود. سبب اصلي ايجاد، رشد و توسعه دانش پزشكي وجود آلام و امراض از ابتداي خلقت بشر بوده است. در واقع چاره انديشي انسان و لزوم مقابله، درمان يا كاهش اين دردها موجد علم طب و گسترش آن شد.
در اين راستا شناخت بيماريها و ارگانيسم بدن نيز از ديرباز مورد توجه قرار گرفت. بعدها بشر در دانش پزشكي به چنان پيشرفت شگرفي دست يافت كه از حالت شناخت كلي و عمومي اعضا به سمت و سوي تخصص هاي ويژه پيش رفت كه از جمله مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
چشم پزشكي 2. دندان پزشكي 3. قلب و عروق 4. خون 5. ارتوپدي 6. بيمارهاي مفصلي 7. گوش و حلق و بيني 8. گوارش 9. پوست 10. آناتومي / علم تشريح و...
رده بندي علوم پزشكي (ان. ال. ام.)[2] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftn2)
به سبب گستردگي و توسعه علوم پزشكي و نياز به سازماندهي منابع حوزه علوم پزشكي اين رده بندي توسط كتابخانه ملي پزشكي آمريكا در دهه 1940 صورت پذيرفت كه كتابخانه هاي فعال در زمينه علوم پزشكي از آن استفاده نمودند. در اين رده بندي به جاي ردة R در رده بندي كنگره، از حرف W استفاده شده و تقسيمات فرعي ذيل آن قرار گرفته اند.
در اينجا به برخي از اين تقسيمات فرعي اشاره مي نمايم:
سيستم گوارش WI؛ سيستم عصبي WL؛ بيماريهاي پوست WR
دندانپزشكي WU؛ بيماريهاي گوش و حلق و بيني WV؛ چشم پزشكي WW
تاريخ پزشكي WZ؛ سيستم قلبي عروقي WG؛ سيستم هاي خوني و لنفاوي WH
سيستم تنفسي WF؛ سيستم عضلاني WE
توجه به مسائل پزشكي در اسلام
در قرآن كريم، احاديث و روايات منقول از حضرات معصومين (عليهم السلام) به نمونه هايي فراوان از عنايت دين مبين اسلام به موضوعات گوناگون علوم پزشكي برمي خوريم. از سفارشات بهداشتي، پزشكي و توجه به سلامتي گرفته تا بحث تغذيه و جز آن در اينجا به نمونه هايي چند اشاره مي شود:
1. و اذا مرضت فهو يشفين (قرآن، شعرا: 80).
و چون بيمار شوم او (خداوند) شفايم مي دهد.
2. و ابري ء الاكمه والابرص و احي الموتي باذن الله (قرآن، آل عمران: 49).
به اذن خدا، نابيناي مادرزاد و پيس را بهبود مي بخشم.
3. و اوحي الي النحل ان اتخذي من الجبال بيوتاً و من الشجر و مما يعرشون ثم كلي من كل الثمرات فاسلكي سبل ربك ذللاً يخرج من بطونها شراب مختلف الوانها فيه شفاء للناس ان في ذلك لايه لقوم يتفكرون (قرآن، نحل: 68 – 69).
و خداوند به زنبور عسل وحي كرد كه در كوهها و درختان و بلنديها منزل بگيريد سپس از ميوه هاي شيرين و شهد گلهاي خوشبو بخوريد و راه پروردگار خود را بپوئيد آنگاه از درون آنها شربتي شيرين به رنگهاي گوناگون بيرون مي آيد كه شفاي مردمان در آن است. مسلماً در اين آيت و نشانه اي است براي گروهي كه تفكر مي كنند.
4. پيامبر اكرم (ص) فرمودند: العلم علمان، علم الاديان و علم الابدان.
دانش بر دو گونه است: دانش دينها و دانش بدنها (3: ج 1، 32).
5. حضرت علي (ع):
ان من البلاء الفاقه و اشد من ذلك مرض البدن و اشد من ذلك مرض القلب و ان من النعم سعه المال و افضل من ذلك صحه البدن و افضل من ذلك تقوي القلوب (3: ج 1، ص 134).
يكي از گرفتاريها تنگدستي است. سخت تر از آن بيماري است و سخت تر از آن هم بيماري دل. يكي از نعمتها توانمندي مالي است و برتر از آن، تندرستي و سلامتي است و بهتر از آن نيز تقواي دلها است.
6. امام باقر (ع):
... و اعلم انه لا علم كطلب السلامه و لاسلامه كسلامه القلب (3: ج 1، 32).
بدان كه نه هيچ دانشي چون طلب سلامتي است و نه هيچ سلامتي اي چون سلامت قلب.
7. امام صادق (ع):
ما استشفي للناس بمثل العسل (3: ج 2، 398).
مردم به چيزي مانند عسل شفا نمي يابند.
دعاي عرفه
مرحوم محدث قمي در مفاتيح آورده است كه بشر و بشير فرزندان غالب اسدي نقل كرده اند در آخرين ساعات روز عرفه در عرفات در خدمت امام حسين (ع) بوديم. آن حضرت با جمعي از خاندان، فرزندان و شيعيان از چادر بيرون آمدند و با نهايت خضوع و خشوع در طرف چپ كوه ايستادند. روي مبارك خود را به طرف كعبه گردانيدند؛ دستها را تا مقابل صورت بالا بردند و اين دعا را خواندند. (1: 29).
دعاي عرفه و شاخه هاي علوم پزشكي
نگارنده ضمن قرائت دعاي عرفه و دقت در واژه شناسي[3] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftn3) فرازهاي آن، انواع تخصص هاي جديد علوم پزشكي را استخراج نمود كه از حيث تاريخ علوم پزشكي، تقسيمات و شاخه هاي علوم پزشكي حائز اهميت و بسيار جالب توجه است.
حضرت سيدالشهدا (ع) در فرازهايي از دعاي شريف عرفه به پيشگاه باريتعالي عرضه مي دارد كه:
"... ان لوحاولت و اجتهدت مدي الاعصار و الاحقاب لو عمرتها ان اودي شكر واحده من انعمك ما استطعت ذلك...
]آري، اي خداي مهربانم[ اگر با اين همه نعمت هاي آشكار و پنهان تو بخواهم و بكوشم و در تمامي قرون و اعصار در آنها زندگي نمايم و بخواهم كه شكر يكي از نعمت هايت را به جاي آورم ناتوان خواهم بود..." (1: 48).
اينك به واژه ها يا فرازهايي از اين دعاي با عظمت اشاره مي نمايم كه در آنها شاخه ها و تقسيمات علوم پزشكي (در زمان حدود 13 قرن پيش) متجلي است:
ثم ما صرفت و درات عني اللهم من الضر و الضراء اكثر مما ظهر لي من العافيه والسراء و انا اشهد يا الهي بحقيقه ايماني و عقد عزمات يقيني و خالص صريح توحيدي و باطن مكنون ضميري و علايق مجاري نور بصري و اسارير صفحه جبيني و خرق مسارب نفسي و خذاريف مارن عرنيني و مسارب صماخ سمعي و ما ضمت و اطبقت عليه شفتاي و حركات لفظ لساني و معرز حنك فمي و فكي و منابت اضراسي و مساع مطعمي و مشربي و حماله ام راسي و بلوع فارغ حبايل عنقي و ما اشتمل عليه تامور صدري و حمايل حبل و تيني و نياط حجاب قلبي و افلاذ حواشي كبدي و ما حوته شراسيف اضلاعي و حقاق مفاصلي و قبض عواملي و اطراف اناملي و لحمي و دمي و شعري و بشري و عصبي و قصبي و عظامي و مخي و عروقي و جميع جوارحي و ما انستج علي ذلك ايام رضاعي و ما اقلت الارض مني و نومي و يقظتي و سكوني و حركات ركوعي و سجودي ان لو حاولت و اجتهدت مدي الاعصار و الاحقاب لو عمرتها ان اودي شكر واحده من انعمك ما استطعت ذلك. (1: 46 – 47)
رديف
واژه / فراز / عبارت عربي
ترجمه فارسي
تخصص / شاخه
معادل انگليسي
1
علايق مجاري نور بصري
رشته هاي مجاري نور چشمم
چشم پزشكي
Ophthalmology
2
اسارير صحفه جبيني
خطوط نقش پيشاني ام
پوست
Dermatology
3
خرق مسارب نفسي
شكاف راه هاي تنفسم
پوست
Dermatology
4
خذاريف مارن عرنيني
نرمه تيغه بيني ام
گوش و حلق و بيني
ENT (ear nose and throat)
5
مسارب مساخ سمعي
راه هاي امواج صدها به پرده صماخ گوشم
گوش و حلق و بيني
ENT (ear nose and throat)
6
ما ضمت و اطبقت عليه شفتاي
آنچه كه لبهايم آنها را در بر گرفته و هنگام روي هم نهاده شدن ميان خود دارد
دندان پزشكي
Dentistry
7
حركات لفظ لساني
حركات تلفظ و اداي زبانم
گوش و حلق و بيني
زبانشناسي[4] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftn4)
ENT
8
معزز حنك فمي و فكي
محل پيوستن فك بالا و پائينم
گوش و حلق و بيني
ENT
9
منابت اضراسي
رستنگاه دندانهايم
دندان پزشكي
Dentistry
10
مساع مطعمي و مشربي
عامل چشيدن خوراكي ها و آشاميدنيهايم
گوش و حلق و بيني
ENT
11
حماله ام راسي
استخوان حافظ مغز سرم
مغز و اعصاب
Neurology
12
بلوغ فارغ حبايل عنقي
لوله فرو دادن غذا در گردنم
دستگاه گوارش
Gastroenterology
13
ما اشتمل عليه تامور صدري
با آنچه كه درون سينه ام در بر گرفته است
قفسه سينه
Internal medicine
14
حمايل حبل وتيني
بند رگ گردنم نخاع
قلب و عروق
Cardiology
15
نياط حجاب قلبي
آويزه پرده قلبم
قلب و عروق
Cardiology
رديف
واژه / فراز / عبارت عربي
ترجمه فارسي
تخصص / شاخه
معادل انگليسي
16
افلاذ حواشي كبدي
قطعه هاي اطراف كبدم
دستگاه گوارش
Gastroenterology
17
ماحوته شراسيف اضلاعي
آنچه كه خميدگي دنده هايم در بر گرفته
طب داخلي
Internal medicine
18
حقاق مفاصلي
گودي بندهاي مفاصلم
ارتوپدي
Orthopedics
19
قبض عواملي و اطراف اناملي
قبض عوامل فعال درونم
طب داخلي
Internal medicine
20
و لحمي و دمي
و گوشت و خونم
خون
Hematology
21
شعري و بشري
مو و پوستم
پوست
Dermatology
22
عصبي
اعصابم
مغز و اعصاب
Neurology
23
عظامي
استخوانهايم
ارتوپدي
Orthopedics
24
مخي
مغزم
مغز و اعصاب
Neurology
25
عروقي
رگ هايم
قلب و عروق
Cardiology
26
جميع جوارحي
همه اعضايم
آناتومي / علم تشريح
Anatomy
ترجمه كامل عبارات پزشكي دعاي شريف عرفه:
بار الها، وانگهي آن ضررها و زيانها را كه از من برگردانيدي، بيش از آن عافيت و نعمت هايي است كه به من عنايت فرمودي و اي خداي من، با حقيقت ايمانم گواهي مي دهم و با عهد استوار و محكم قاطعيت هاي يقيني كه دارم و با خلوص توحيد صريحي كه در دلم موجود است و با اعماق پنهاني درونم و رشته هاي مجاري نور چشمم و خطوط نقش پيشانيم و با شكاف راه هاي تنفسم و نرمه تيغة بيني ام و طرق امواج صداها به صماخ و استخوان گوشم و با آنچه كه لب هايم آن را در بر، و در هنگام روي هم نهاده شدن ميان خود دارد. و با حركات لفظي زبانم و محل پيوست فك بالا و فك پايينم و رستنگاه دندانهايم و عامل چشيدن
خوراكي ها و آشاميدني هايم، با عامل حمل ]فعاليت يا استخوان[ حافظ مغز سرم و لولة فرو دادن غذا و آشاميدني در درون چنبره گردنم و با آنچه كه درون سينه ام در بر گرفته است و حمائل ]بند[ رگ گردنم و آويزة پرده قلبم و با قطعه هاي اطراف كبدم و آنچه كه خميدگي دنده هايم در بر گرفته و گودي بندهاي مفصل ها و قبض عوامل فعال درونم و بند انگشتانم و گوشت و خون و مو و ظاهر پوست و اعصاب و ني و استخوانها و مغز و رگها و همة اعضايم و با آنچه كه در دوران شيرخوارگي در بدنم بافته شده است و با آنچه كه زمين از من بر خود حمل نموده است و با خواب و بيداري و سكون و حركات و ]ركوع و سجود[، آري، اي خداي مهربانم، اگر با اين همه نعمتهاي آشكار و پنهان تو بخواهم و بكوشم، و در تمامي قرون و اعصار در آنها زندگي نمايم و بخواهم كه شكر يكي از نعمت هايت را بجاي بياورم ناتوان خواهم بود. (1: 47 – 48).
آري كسي كه از نعمت عظماي هستي و عافيت برخوردار است با اين جملات باهر النور امام حسين (ع) آشنايي و معرفت بسيار نزديكي دارد و همو مي تواند بفهمد و بگويد كه:
هنگام تنگدستي در عيش كوش و مستي كاين كيمياي هستي قارون كند گدا را
مآخذ:
1. جعفري، محمدتقي. نيايش امام حسين (ع) در صحراي عرفات. تهران: موسسه نشر كرامت، 1378.
2. سلطاني، پوري. راستين، فروردين، دانشنامه كتابداري و اطلاع رساني. تهران: فرهنگ معاصر، 1379.
3. محمدي ري شهري، محمد. دانش نامه احاديث پزشكي. ترجمه حسين صابر. قم: دارالحديث، 1385.
1. عضو هيات علمي سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايرانr-khanipour @ Nlai.ir
[2] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftnref2) . National Library of Medicine Classification (N.L.M. Classification)
[3] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftnref3) . etymology. ريشه شناسي واژه ها
[4] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftnref4) . Linguistics علم و آگاهي از تلفظ و اداي حروف
رضا خانی پور
__________________
پيدايش علوم پزشكي
يكي از علل اصلي پيدايش علوم نياز بشر به تسخير طبيعت، حل معضلات مبتلا به و بازشناسي روابط موجود ميان پديده ها بوده است و در همين راستا بعنوان مثال مي توان به پيدايش علم پزشكي اشاره نمود. سبب اصلي ايجاد، رشد و توسعه دانش پزشكي وجود آلام و امراض از ابتداي خلقت بشر بوده است. در واقع چاره انديشي انسان و لزوم مقابله، درمان يا كاهش اين دردها موجد علم طب و گسترش آن شد.
در اين راستا شناخت بيماريها و ارگانيسم بدن نيز از ديرباز مورد توجه قرار گرفت. بعدها بشر در دانش پزشكي به چنان پيشرفت شگرفي دست يافت كه از حالت شناخت كلي و عمومي اعضا به سمت و سوي تخصص هاي ويژه پيش رفت كه از جمله مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
چشم پزشكي 2. دندان پزشكي 3. قلب و عروق 4. خون 5. ارتوپدي 6. بيمارهاي مفصلي 7. گوش و حلق و بيني 8. گوارش 9. پوست 10. آناتومي / علم تشريح و...
رده بندي علوم پزشكي (ان. ال. ام.)[2] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftn2)
به سبب گستردگي و توسعه علوم پزشكي و نياز به سازماندهي منابع حوزه علوم پزشكي اين رده بندي توسط كتابخانه ملي پزشكي آمريكا در دهه 1940 صورت پذيرفت كه كتابخانه هاي فعال در زمينه علوم پزشكي از آن استفاده نمودند. در اين رده بندي به جاي ردة R در رده بندي كنگره، از حرف W استفاده شده و تقسيمات فرعي ذيل آن قرار گرفته اند.
در اينجا به برخي از اين تقسيمات فرعي اشاره مي نمايم:
سيستم گوارش WI؛ سيستم عصبي WL؛ بيماريهاي پوست WR
دندانپزشكي WU؛ بيماريهاي گوش و حلق و بيني WV؛ چشم پزشكي WW
تاريخ پزشكي WZ؛ سيستم قلبي عروقي WG؛ سيستم هاي خوني و لنفاوي WH
سيستم تنفسي WF؛ سيستم عضلاني WE
توجه به مسائل پزشكي در اسلام
در قرآن كريم، احاديث و روايات منقول از حضرات معصومين (عليهم السلام) به نمونه هايي فراوان از عنايت دين مبين اسلام به موضوعات گوناگون علوم پزشكي برمي خوريم. از سفارشات بهداشتي، پزشكي و توجه به سلامتي گرفته تا بحث تغذيه و جز آن در اينجا به نمونه هايي چند اشاره مي شود:
1. و اذا مرضت فهو يشفين (قرآن، شعرا: 80).
و چون بيمار شوم او (خداوند) شفايم مي دهد.
2. و ابري ء الاكمه والابرص و احي الموتي باذن الله (قرآن، آل عمران: 49).
به اذن خدا، نابيناي مادرزاد و پيس را بهبود مي بخشم.
3. و اوحي الي النحل ان اتخذي من الجبال بيوتاً و من الشجر و مما يعرشون ثم كلي من كل الثمرات فاسلكي سبل ربك ذللاً يخرج من بطونها شراب مختلف الوانها فيه شفاء للناس ان في ذلك لايه لقوم يتفكرون (قرآن، نحل: 68 – 69).
و خداوند به زنبور عسل وحي كرد كه در كوهها و درختان و بلنديها منزل بگيريد سپس از ميوه هاي شيرين و شهد گلهاي خوشبو بخوريد و راه پروردگار خود را بپوئيد آنگاه از درون آنها شربتي شيرين به رنگهاي گوناگون بيرون مي آيد كه شفاي مردمان در آن است. مسلماً در اين آيت و نشانه اي است براي گروهي كه تفكر مي كنند.
4. پيامبر اكرم (ص) فرمودند: العلم علمان، علم الاديان و علم الابدان.
دانش بر دو گونه است: دانش دينها و دانش بدنها (3: ج 1، 32).
5. حضرت علي (ع):
ان من البلاء الفاقه و اشد من ذلك مرض البدن و اشد من ذلك مرض القلب و ان من النعم سعه المال و افضل من ذلك صحه البدن و افضل من ذلك تقوي القلوب (3: ج 1، ص 134).
يكي از گرفتاريها تنگدستي است. سخت تر از آن بيماري است و سخت تر از آن هم بيماري دل. يكي از نعمتها توانمندي مالي است و برتر از آن، تندرستي و سلامتي است و بهتر از آن نيز تقواي دلها است.
6. امام باقر (ع):
... و اعلم انه لا علم كطلب السلامه و لاسلامه كسلامه القلب (3: ج 1، 32).
بدان كه نه هيچ دانشي چون طلب سلامتي است و نه هيچ سلامتي اي چون سلامت قلب.
7. امام صادق (ع):
ما استشفي للناس بمثل العسل (3: ج 2، 398).
مردم به چيزي مانند عسل شفا نمي يابند.
دعاي عرفه
مرحوم محدث قمي در مفاتيح آورده است كه بشر و بشير فرزندان غالب اسدي نقل كرده اند در آخرين ساعات روز عرفه در عرفات در خدمت امام حسين (ع) بوديم. آن حضرت با جمعي از خاندان، فرزندان و شيعيان از چادر بيرون آمدند و با نهايت خضوع و خشوع در طرف چپ كوه ايستادند. روي مبارك خود را به طرف كعبه گردانيدند؛ دستها را تا مقابل صورت بالا بردند و اين دعا را خواندند. (1: 29).
دعاي عرفه و شاخه هاي علوم پزشكي
نگارنده ضمن قرائت دعاي عرفه و دقت در واژه شناسي[3] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftn3) فرازهاي آن، انواع تخصص هاي جديد علوم پزشكي را استخراج نمود كه از حيث تاريخ علوم پزشكي، تقسيمات و شاخه هاي علوم پزشكي حائز اهميت و بسيار جالب توجه است.
حضرت سيدالشهدا (ع) در فرازهايي از دعاي شريف عرفه به پيشگاه باريتعالي عرضه مي دارد كه:
"... ان لوحاولت و اجتهدت مدي الاعصار و الاحقاب لو عمرتها ان اودي شكر واحده من انعمك ما استطعت ذلك...
]آري، اي خداي مهربانم[ اگر با اين همه نعمت هاي آشكار و پنهان تو بخواهم و بكوشم و در تمامي قرون و اعصار در آنها زندگي نمايم و بخواهم كه شكر يكي از نعمت هايت را به جاي آورم ناتوان خواهم بود..." (1: 48).
اينك به واژه ها يا فرازهايي از اين دعاي با عظمت اشاره مي نمايم كه در آنها شاخه ها و تقسيمات علوم پزشكي (در زمان حدود 13 قرن پيش) متجلي است:
ثم ما صرفت و درات عني اللهم من الضر و الضراء اكثر مما ظهر لي من العافيه والسراء و انا اشهد يا الهي بحقيقه ايماني و عقد عزمات يقيني و خالص صريح توحيدي و باطن مكنون ضميري و علايق مجاري نور بصري و اسارير صفحه جبيني و خرق مسارب نفسي و خذاريف مارن عرنيني و مسارب صماخ سمعي و ما ضمت و اطبقت عليه شفتاي و حركات لفظ لساني و معرز حنك فمي و فكي و منابت اضراسي و مساع مطعمي و مشربي و حماله ام راسي و بلوع فارغ حبايل عنقي و ما اشتمل عليه تامور صدري و حمايل حبل و تيني و نياط حجاب قلبي و افلاذ حواشي كبدي و ما حوته شراسيف اضلاعي و حقاق مفاصلي و قبض عواملي و اطراف اناملي و لحمي و دمي و شعري و بشري و عصبي و قصبي و عظامي و مخي و عروقي و جميع جوارحي و ما انستج علي ذلك ايام رضاعي و ما اقلت الارض مني و نومي و يقظتي و سكوني و حركات ركوعي و سجودي ان لو حاولت و اجتهدت مدي الاعصار و الاحقاب لو عمرتها ان اودي شكر واحده من انعمك ما استطعت ذلك. (1: 46 – 47)
رديف
واژه / فراز / عبارت عربي
ترجمه فارسي
تخصص / شاخه
معادل انگليسي
1
علايق مجاري نور بصري
رشته هاي مجاري نور چشمم
چشم پزشكي
Ophthalmology
2
اسارير صحفه جبيني
خطوط نقش پيشاني ام
پوست
Dermatology
3
خرق مسارب نفسي
شكاف راه هاي تنفسم
پوست
Dermatology
4
خذاريف مارن عرنيني
نرمه تيغه بيني ام
گوش و حلق و بيني
ENT (ear nose and throat)
5
مسارب مساخ سمعي
راه هاي امواج صدها به پرده صماخ گوشم
گوش و حلق و بيني
ENT (ear nose and throat)
6
ما ضمت و اطبقت عليه شفتاي
آنچه كه لبهايم آنها را در بر گرفته و هنگام روي هم نهاده شدن ميان خود دارد
دندان پزشكي
Dentistry
7
حركات لفظ لساني
حركات تلفظ و اداي زبانم
گوش و حلق و بيني
زبانشناسي[4] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftn4)
ENT
8
معزز حنك فمي و فكي
محل پيوستن فك بالا و پائينم
گوش و حلق و بيني
ENT
9
منابت اضراسي
رستنگاه دندانهايم
دندان پزشكي
Dentistry
10
مساع مطعمي و مشربي
عامل چشيدن خوراكي ها و آشاميدنيهايم
گوش و حلق و بيني
ENT
11
حماله ام راسي
استخوان حافظ مغز سرم
مغز و اعصاب
Neurology
12
بلوغ فارغ حبايل عنقي
لوله فرو دادن غذا در گردنم
دستگاه گوارش
Gastroenterology
13
ما اشتمل عليه تامور صدري
با آنچه كه درون سينه ام در بر گرفته است
قفسه سينه
Internal medicine
14
حمايل حبل وتيني
بند رگ گردنم نخاع
قلب و عروق
Cardiology
15
نياط حجاب قلبي
آويزه پرده قلبم
قلب و عروق
Cardiology
رديف
واژه / فراز / عبارت عربي
ترجمه فارسي
تخصص / شاخه
معادل انگليسي
16
افلاذ حواشي كبدي
قطعه هاي اطراف كبدم
دستگاه گوارش
Gastroenterology
17
ماحوته شراسيف اضلاعي
آنچه كه خميدگي دنده هايم در بر گرفته
طب داخلي
Internal medicine
18
حقاق مفاصلي
گودي بندهاي مفاصلم
ارتوپدي
Orthopedics
19
قبض عواملي و اطراف اناملي
قبض عوامل فعال درونم
طب داخلي
Internal medicine
20
و لحمي و دمي
و گوشت و خونم
خون
Hematology
21
شعري و بشري
مو و پوستم
پوست
Dermatology
22
عصبي
اعصابم
مغز و اعصاب
Neurology
23
عظامي
استخوانهايم
ارتوپدي
Orthopedics
24
مخي
مغزم
مغز و اعصاب
Neurology
25
عروقي
رگ هايم
قلب و عروق
Cardiology
26
جميع جوارحي
همه اعضايم
آناتومي / علم تشريح
Anatomy
ترجمه كامل عبارات پزشكي دعاي شريف عرفه:
بار الها، وانگهي آن ضررها و زيانها را كه از من برگردانيدي، بيش از آن عافيت و نعمت هايي است كه به من عنايت فرمودي و اي خداي من، با حقيقت ايمانم گواهي مي دهم و با عهد استوار و محكم قاطعيت هاي يقيني كه دارم و با خلوص توحيد صريحي كه در دلم موجود است و با اعماق پنهاني درونم و رشته هاي مجاري نور چشمم و خطوط نقش پيشانيم و با شكاف راه هاي تنفسم و نرمه تيغة بيني ام و طرق امواج صداها به صماخ و استخوان گوشم و با آنچه كه لب هايم آن را در بر، و در هنگام روي هم نهاده شدن ميان خود دارد. و با حركات لفظي زبانم و محل پيوست فك بالا و فك پايينم و رستنگاه دندانهايم و عامل چشيدن
خوراكي ها و آشاميدني هايم، با عامل حمل ]فعاليت يا استخوان[ حافظ مغز سرم و لولة فرو دادن غذا و آشاميدني در درون چنبره گردنم و با آنچه كه درون سينه ام در بر گرفته است و حمائل ]بند[ رگ گردنم و آويزة پرده قلبم و با قطعه هاي اطراف كبدم و آنچه كه خميدگي دنده هايم در بر گرفته و گودي بندهاي مفصل ها و قبض عوامل فعال درونم و بند انگشتانم و گوشت و خون و مو و ظاهر پوست و اعصاب و ني و استخوانها و مغز و رگها و همة اعضايم و با آنچه كه در دوران شيرخوارگي در بدنم بافته شده است و با آنچه كه زمين از من بر خود حمل نموده است و با خواب و بيداري و سكون و حركات و ]ركوع و سجود[، آري، اي خداي مهربانم، اگر با اين همه نعمتهاي آشكار و پنهان تو بخواهم و بكوشم، و در تمامي قرون و اعصار در آنها زندگي نمايم و بخواهم كه شكر يكي از نعمت هايت را بجاي بياورم ناتوان خواهم بود. (1: 47 – 48).
آري كسي كه از نعمت عظماي هستي و عافيت برخوردار است با اين جملات باهر النور امام حسين (ع) آشنايي و معرفت بسيار نزديكي دارد و همو مي تواند بفهمد و بگويد كه:
هنگام تنگدستي در عيش كوش و مستي كاين كيمياي هستي قارون كند گدا را
مآخذ:
1. جعفري، محمدتقي. نيايش امام حسين (ع) در صحراي عرفات. تهران: موسسه نشر كرامت، 1378.
2. سلطاني، پوري. راستين، فروردين، دانشنامه كتابداري و اطلاع رساني. تهران: فرهنگ معاصر، 1379.
3. محمدي ري شهري، محمد. دانش نامه احاديث پزشكي. ترجمه حسين صابر. قم: دارالحديث، 1385.
1. عضو هيات علمي سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايرانr-khanipour @ Nlai.ir
[2] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftnref2) . National Library of Medicine Classification (N.L.M. Classification)
[3] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftnref3) . etymology. ريشه شناسي واژه ها
[4] (http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1067#_ftnref4) . Linguistics علم و آگاهي از تلفظ و اداي حروف
رضا خانی پور
__________________