dorzadeh
10th February 2014, 05:06 PM
فهرست مطالب
مقدمه........................................ .................................................. ..............................................1
تاریخچه.................................... .................................................. ..............................................2
کمپوست چیست؟........................................ .................................................. ..........................3
مواد اصلی تشکیل دهنده کمپوست...................................... .................................................. ...5
تولید ورش های تولید کمپوست...................................... .................................................. ......7
طرز تهیه کمپوست در خانه.......................................... .................................................. ........10
روش های تهیه کود............................................ .................................................. ..................12
تهیه کمپوست در کارخانه ها.............................................. .................................................. ..15
مواد موجود در کمپوست وتوصیه های لازم.......................................... ................................18
مشکلات تهیه کمپوست...................................... .................................................. .................22
فوایدواثرات استفاده از کمپوست...................................... .................................................. ....23
محاسن ومعایب کودهای شیمیایی وآلی.......................................... .......................................25
رده بندی کمپوست به لحاظ سمیت.......................................... .............................................26
رده بندی کمپوست از لحاظ رسیدگی...................................... ..............................................27
آزمایش ساده برای رسیدگی کمپوست...................................... .............................................28
ضرورت بهبود کیفیت وبهینه سازی فرآیند تولید کمپوست در ایران......................................28
آمار وارقام تولید کمپوست...................................... .................................................. .............31
نتایج وبحث.......................................... .................................................. ................................35
پیشنهادات................................ .................................................. .............................................36
منابع........................................ .................................................. ..............................................37
مقدمه:
محل های دفن زباله در سر تا سر جهان دفن شدن در زیر خاک است . دیگراینکه به آسانی نمی توان مکانی برای دفن زباله پیدا کرد . بنابراین انسان می خواهد که محل های دفن زباله کنونی را نگه داشته و روش های جایگزینی مقابله با زباله را گسترش دهند . یک به یک ما از مقابله خلاقانه با آشغال های حیاطمان عاجز شده ایم و شهرها دیگر قابلیت حمل برگ ها و علف های چیده شده را ندارند . تقریباً یک سوم فضای محل های دفن زباله با مواد زائد آلی حاصل از حیاط ها و آشپزخانه های ما احاطه شده است . حالا فرض کنیم که بتوانیم از این منبع عظیم به عنوان مواد اولیه تهیه ماده ای استفاده کنیم که باعث پویایی و حاصلخیزی خاک شده و سهم عمده ای در سر سبزی محیط اطراف ما و از همه مهمتر ازدیاد محصولات کشاورزی شود . ملاحظه می نمائید که این مطلب یکی از مهمترین شاخه های صنعت در طی سالیان اخیر می باشد .موضوع پروژه اینجانب در باره کمپوست یعنی ماده حاصله از فرآیند تبدیل زباله به ماده ای است که می تواند کمک شایانی به جامعه بشری در زمینه کشاورزی کند .
تاریخچه
تاریخچه استفاده از کمپوست به قدمت پیدایش بشر روی کره زمین می‌رسد. همزمان با ظهور کشاورزی مکانیزه و تقاضا برای درخواست تولید محصول بیشتر و افزایش میزان ضایعات کشاورزی سبب شد تا محققین راه‌حل منطقی تبدیل این مواد به کمپوست را ارائه کنند.
امروزه وسیع‌ترین عملیات تهیه کمپوست در اروپا، در کشور هلند انجام میگیرد که ۳۵ درصد کل زبالههای شهری آن کشور جهت تهیه کمپوست استفاده میشود. در شهرهای هند تا سال ۱۹۸۲ تعداد ۹ طرح تهیه کمپوست از زبالههای شهری به مرحله بهره‌برداری رسیده است و در آمریکا نیز اولین کارخانه کمپوست در سال ۱۹۸۶ به ظرفیت ۲۰ تن در روز تأسیس شده است.
در ایران استفاده از مواد زاید گیاهی و حیوانی از روزگاران گذشته برای کشاورزان و روستاها بسیار معمول بوده است. فضولات روستائی که در اصل مواد متشکله از مدفوع حیوانی و مواد زاید گیاهی است، همراه با آب و خاک و هوا، ۴ اصل اساسی کشاورزی را در روستاهای ایران تشکیل می‌دهند.
کمپوست چیست ؟( تعاریف و توضیحات اولیه درباره کمپوست )
کمپوست عبارت از بقایای گیاهی و حیوانی، زبالههای شهری و یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، بطوری کهمواد سمی آنها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند. برای تهیه کمپوست می توان از بقایای چوب بریها، زباله شهری، بقایای کشتارگاهها وکارخانه های کنسرو ماهی ، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیرآوندی استفاده نمود. بطورکلی، کمپوست ها از نظر مواد غذائی ضعیف هستند (به استثناء بقایای کشتارگاهها وکارخانه های کنسرو ماهی که از نظر ازت غنی می باشند) و معمولاً برای بهبود ساختمانخاک مورد استفاده قرار می گیرند. اثر فیزیکی کمپوست به مقدار ماده آلی آن و اثرشیمیائی کمپوست به ترکیب شیمیائی آن بستگی دارد. تهیه کمپوست از زباله های شهری ولجن فاضلاب راه مفیدی برای مصرف مجدد و دفع بهداشتی این مواد است. مواد اخیر از ایننظر که دارای املاح کم، فاقد مولدین امراض و آفات گیاهی، بذر علفهای هرز و خاک میباشند مناسب بوده و به سرعت در خاک می پوسند. لجن فاضلاب را پس از تخمیر غیر هوازیو حرارت دادن (برای کشتن عوامل بیماریزای آن) مورد استفاده قرار می دهند برای تهیهکمپوست روش کلی زیر انجام پذیر است. موادی را که می خواهند. کمپوست نمایند بصورتلایه ای به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که در زمین تهیه نمودهاند قرار می دهند و به ازاء هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود 100 گرم فسفات دیآمونیم یا سوپر فسفات بر روی مواد می باشند (در صورتی که از سوپر فسفات استفاده میشوند بهتر است حدود 40 گرم اوره به ازاء هر 100 گرم سوپر فسفات اضافه شود) پس ازپاشیدن کود شیمیائی اقدام به آبپاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همینروش اضافه می کنند. ممکن است لایه هائی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب بالایه های مواد کمپوست شونده قرار دهند. در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفادهمی شود به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست، امابه فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد. ترکیب کود شیمیائی که برایتحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت وترکیب شیمیائی مواد کمپوست شونده بستگی دارد.
پاشیدن چند کیلوگرم اوره به ازاءهر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در موردبقایای چوب بریها لازم است کلیه عناصر غذائی به کمپوست اضافه شود. مواد کمپوستشونده را می بایستی همیشه مرطوب نگهداشت و هر 2 تا 4 هفته یکبار آن را مخلوط وزیرورو نمودتابهخوبی تهویه و یکنواخت گردد. زیرورو کردن زیاد توده موجب میشود که حرارت کمپوست بالا نرفتهوآفاتوعواملبیماریزای وجوددرموادازبیننروند. کمپوست هنگامی آماده مصرف است که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شدهباشند. مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط کار فوق می کند. زباله هایشهری پس از مدتی حدود 6 هفته کمپوست می شوند. کمپوست شد کامل خاک اره گاهی چندینماه طول می کشد. معمولاً خاک اره راحدود 6 هفته در شرایط مناسب می پوسانند تاترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند. از مسائل تهیه کمپوست توسعهو تجمع مگسوپشهوبوینامطلوبتخمیرآن است.افزایش تهویه مواد از شدت بو میکاهد. برای مبارزه با مگس و پشه می بایستی از حشره کشها استفاده نمود. کمپوست را میتوان به جای کود حیوانی مورد استفاده قرار داد.
و تعریف کمپوست به طور خلاصه:
1:ازتجزیه مواد آلی که به وسیله میکروارگانیسمهای مختلف در حضور گرما و رطوبت و در محیط هوازی انجام میگیرد.
این پدیده در دمای 65 تا 75 درجه سانتیگراد رخ میدهد.
2:کمپوست عبارت از بقایای گیاهی و حیوانی، زباله های شهری و یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، بطوری که مواد سمی آنها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند.
مواد اصلی تشکیل دهنده کمپوست:
برای تهیه کمپوست می توان از:
1:زباله شهری
2:بقایای گیاهان(چوب،برگ و...)
3:فضولات حیوانی
4:بقایای کشتارگاهها
5:لجن فاضلاب
استفاده کرد.
موارد استفاده ازکمپوست:
باغبانی و زراعت،فضای سبز شهرها،چمنکاری،اصلاح اراضی،جنگلکاری،مالچ و جلو گیری از فرسایش
کمپوست چه کاری انجام میدهد:
1:مواد غذائی را به خاک اضافه می کند.
2:خاک سنگین را سست ساخته که هوای زیادی درآن نفوذ کند.
3:کمپوست قدرت باروری خاک را افزایش میدهد و کمک میکنند ریشه‌های سالم در گیاه رشد کند.
4:این کود همچنین برای کنترل فرسایش، احیا و ساخت زمین‌های مرطوب به
عنوان پوشش به کار می‌رود.
5:کمپوست همچنین با ماسه مخلوط میشود و برای زه‌کشی زمین به کار می‌رود.
6:مواد ارگانیک موجود در کمپوست در حقیقت مواد غذایی میکروارگانیسم‌هایی هستند که خاک را در وضعیتی سالم و متعادل نگه می‌دارند.
7:نیتروژن، پتاسیم و فسفر موادی هستند که در نتیجه تغذیه میکروارگانیسم‌ها از مواد آلی تولید میشوند و در نتیجه تنها تعداد اندکی از مواد مغذی می‌ماند که باید به خاک افزوده شود.
8:بجای مواد پراکنده،در تراشهای ساختمانی استفاده میکنند.
9:بجای عایق صدا (آکوستیک)در ساختمانها استفاده میکنند.
10:بجای بستر حیوانات در دامداریها استفاده میگردد.
11:مقاومت خاک را در برابر ماشین آلات کشاورزی کم میکند.
رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره از مشخصه‌های گیاخاک میباشد که این بخاطر فراوانی کربن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86)آلی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%DB%8C) در ان است.
گیاخاک یا گیاه‌خاک (به انگلیسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84% DB%8C%D8%B3%DB%8C):Humus) بخش آلی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%DB%8C) خاک است. گیاخاک باقیماندهٔگیاهان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87) واجساد جانوران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86) پس از مرگ آنها است. به طوری که که دیگر نتوان نوع گیاه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87) و جانور را تشخیص داد. گیاخاک سبب تیره رنگی خاک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9) میشود. علاوه بر این، گیاخاک سبب ورود آب (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%A8) و هوا به خاک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9) میشود و برخی از مواد مورد نیاز گیاهان را به آنها می‌رساند. روخاک معمولا گیاخاک بیشتری نسبت به زیرخاک دارد. همچنین گیاخاک در خاکهای کشتزارها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1)، باغها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%BA) و باغچه‌ها (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DA%86%D9%87&action=edit&redlink=1) زیاد و در خاکهای بیابانی بسیار کم است. گیاخاک، آب خاک و فضای خالی بین ذرات خاک را افزایش میدهد که برای رشد گیاهان بسیار مفید است.
تولید کمپوست:
روشهای تِئوریک تولید کمپوست:
1:تجزیه هوازی(فرایندهمراه با اکسیژن هست)
2:تجزیه غیر هوازی(فرایند بدون اکسیژن)
روشهای تولید:
1)صنعتی
2)غیر صنعتی
1:صنعتی(سرعت در انجام کار،تهیه کود در کارخانه صورت میگیرد)
از جمله عملیاتی که در یک کارخانه صورت میگیردشامل:
*توزین
*پذیرش
*تغذیه:اضافه کردن مواد دیگر برای بالا بردن میزان مواد غذایی
*جداسازی
*خرد کردن:(به وسیله چاقوی مکانیکی یا دستی خرد شده و ریزمیگردد)
*سرند کردن
*عملیات تخمیر:مواد را در جایگاه ریخته وعملیات پوشش روی مواد راانجام داده تا عملیات تخمیر صورت گیرد.
*هوادهی ومخلوط کردن:هدف از هوا دهی تغذیه میکروارگانیسم ها از اکسیژن میباشد که موجب خروج بیشتر حجمCO2میشود
*رطوبت ::(آبیاری) چون باکتریها فعالیت میکنند نیاز به آب یا همان رطوبت دارند
*بسته بندی و فروش
کمپوست وقتی گرم میشودکه میکروب ها خوب فعالیت خود را شروع کرده باشند.
کمپوست هایی که در ظرف سا خته می شوند حرارت زیادتری را میگیرد نسبت به کمپوست هایی که در توده باز ساخته میشود و این طریق کمپوست سازی زودترآماده می شود.
در مرحله تخمیر در جه حرات باید به اندازه 20 الی 60 درجه سانتی گراد برسد.
درجه حرارت زیاد قارچ ها ، امراض، امراض نباتی، وبذر علفهای هرزرا از بین میبرد.
2:غیرصنعتی
(این روش به صورت سنتی میباشدکه در روستاها و شهرهای کوچک میباشد)
به روشهای گوناگون میباشد:
*روش حوضچه ای(این روش 30 تا 40 روزه آماده میشود)
* ” توده های سطحی
* ” توده های سطحی بلند
طرز تهیه کمپوست در خانه
با برگ های خشک باغچه منزل چه کنیم؟
سوزاندنبرگ ها باعث می شود که هوا آلوده شود و آلودگی هوا به سلامت جامعه صدمه میزند و برای افراد مبتلا به آسم و دیگر آلرژی ها بسیار خطرناک است و بدینترتیب سوزاندن برگ ها در حیاط منزل برای همسایگان ایجاد مزاحمت می کند. اصول شهرنشینی مدیریت های اجرایی قدیمی و کهنه ایی برای سوزاندن زباله ومواد زاید اعمال می کند.
کود همان خاک اصلاح شده و غنی شده است کهسلامت و حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد و مواد رستنگر را به ریز سازوارههای خاک افزوده و خاک را حاوی مواد معدنی می کند همچنین به خاک کمک می کندتا همیشه رطوبت خود را حفظ کرده و خشک نشود.
با بازیافت برگ های منزل میتوان بسیاری از هزینه های مالیاتی و مصرفی شهرداری کاهش داد.
چه باید کرد؟
بالاشبرگ کردن باغچه (با برگ پوشاندن سطح باغچه) می توان علاوه بر اینکه درزمانی که می بایست صرف جمع کردن برگ ها شود صرفه جویی کرد، مواد مغذی ومعدنی بیشتری را به خاک بخشید و آن را حاصلخیز کرد.
هنگامی که چمن هارا می چینیم بهترین راه این است که چمن های چیده شده به خاک بازگرداندهشود چراکه بدین طریق نیتروژن که بسیار ارزشمند است دوباره به خاکبازگردانده می شود و خاک حاصلخیزتر می شود. (سر زنی چمن های هزار فوتمربع_هر فوت معادل 48/30 سانتی متر است_ از سبزه زار ها حاوی 6 پوند_هرپوند 454 گرم است_ نیتروژن و 1 پوند پتاسیم است.)
بنابراین برگ هایدرختان را در مراتع، جنگلزارها، چمن زار ها در زیر درختان و بوته هابگذارید تا به تدریج تجزیه شود. یکی از راه های بازیافت این برگ ها کودسازی است که در این قسمت به آن خواهیم پرداخت:
طریقه کودسازی:
کودسازی یکی از راههای طبیعی فرایند بازیافت در منزل است که با استفاده ازبرگ ها و چمن های چیده شده و سایر مواد زائد باغچه این کار را انجام داد. ریز سازواره های طبیعی مانند ترکیزه ها و یاخته ها و غیره در اثر فعل وانفعالات با کود می تواند به گیاهان کمک کند تا بر امراض و آفت ها غلبهکنند. رطوبت کافی خاک، هوا و دمای مناسب به عملکرد طبیعی این ریز سازوارهها کمک می کند. در طول مدت زمان 5-4 هفته، هنگامی که خاک توسط مواد معدنیحاصلخیز می شود کود آماده است تا در باغچه مورد استفاده قرار گیرد.
خواص کود:
-- در اثر آبیاری خاک در عین حال که همیشه رطوبت خود را حفظ می کند فرو شستهنمی شود_مواد معدنی اش را از دست نمی دهد_ و نیاز به آبیاری کمتری دارد.
-- جلوگیری از ابتلا به بعضی آفت های گیاهی
-- کاهش نیاز به استفاده از آفت کش ها و قارچ کش ها به دلیل وجود میکروب ها و قارچ های مفید در خاک
-- افزایش میزان برداشت محصولات کشاورزی و گل ها
-- بهبود ساختار خاک
-- بازیافت مواد از راه طبیعی، کمک کردن به سلامت خاک و حاصلخیزی خاک بدون استفاده از کود های شیمیایی
-- صرفه جویی در فضا از طریق نیاز کمتر به محل های دفن زباله و کاهش تولید گاز متان
روش های تهیه کود:
1- شاخ و برگ ها و میوه ها _هم سبز رنگ و هم زرد رنگ_ را جمع کنید. برگ ها ومیوه های سبز حاوی مقادیر بالای نیتروژن هستند(برای این کار از علف هایهرز که توسط ریشه های زمینی رونده تکثیر می سوند استفاده نکنید.) همچنینمی توانید از کود حیوانات گیاهخوار نیز استفاده کنید. شاخ و برگ های زردرنگ، میوه های درخت کاج، برگ های سوزنی شکل)که ابتدا می بایست خرد شوند ونباید تشکیل دهنده بیش از 10% کل کود باشند) و خاک اره چوب(علاوه بر کربندارای نیتروژن نیز می باشد) حاوی مقادیر بالای کربن هستند.
2- هنگامی که این مواد را انباشته می کنید در یک سمت مواد سبز رنگ و در طرف دیگر زباله های زرد رنگ را بگذارید.
3- کمی از خاک باغچه را به آن اضافه کرده و سپس آنها را خرد کنید تا بدین وسیله کود سریعتر درست شود.
4- به آن آب اضافه کنید تا کود همیشه رطوبت خود را حفظ کند.
5- این توده را هفته ای یک بار زیر و رو کنید. ) با این کار کود سریعتر درست می شود.)
6- هنگامی که رنگ توده سیاه شد و دیگر مواد داخل آن قابل تشخیص نبودند کودآماده است. این پروسه بین 4 هفته تا یک سال ممکن به طول بیانجامد که بستگیبه زیر و رو کردن مداوم کود و مرطوب نگه داشتن همیشگی آن دارد
کمپوست سازی خانگی را می توان به دو صورت انجام داد : 1- به صورت غیر فعال ( مواد را به حال خود رها کرده تا تجزیه شوند . ) 2- به صورت فعالهر گاه شما در کار فرآیند دخالت کنید کمپوست فعال دارید . کمپوست سازی غیر فعال حداقل زمان و انرژی شما را طلب می کند . این کار از طریق جمع آوری مواد آلی در یک توده دلخواه انجام می گیرد . ممکن است زمان آن طولانی باشد ( یک یا دو سال ) ولی مواد آلی در هر نمونه ای به کمپوست تبدیل خواهد شد . استفاده از یک حصار سه طرف از جنس سیم یا آجر بهتر از توده بهم ریخته ای در حیاط شماست و باعث ایجاد یک توده منظم و زیبا می شود به آن علف های کوتاه شده ، برگ و زائدات آشپزخانه را اضافه کنید ( همیشه این مواد را با 8 اینچ مواد دیگر ترکیب کنید ) توده کمپوست به مروز زمان در اثر تجزیه تحلیل می رود . برای دیدن کمپوست تولید شده در ته مخزن یک تا دو سال صبر کنید . وقتی آماده شد ، با بیل آنها را در فرغون ریخته و در باغچه خود بریزید . مواد سبز و قهوه ای رنگ را برای داشتن یک ذخیره کمپوست تولید شده بیفزائید . بعد از سال اول بیشتر توده های ساده چند متر معکبی کمپوست تولید می کنند . کمپوست سازی فعال ، حضور فعال شما را می طلبد که شامل زیر و رو کردن گهگاه توده تا صرف کامل انرژی و زمان شما می شود . اگر از تمام تکنیک های کمپوست سازی استفاده کنید ، پس از 3 تا 4 هفته به کمپوست دست پیدا می کنید . سرعت کمپوست سازی شما بستگی به چگونگی جمع آوری مواد ، خرد کردن آنها و ترکیب آنها یکدیگر دارد . دسترسی به کربن و نیتروژن متعادل در صورتی که توده کمپوست را سریعاً تهیه کنید آسان تر خواهد بود . لایه بندی مواد کار سختی است ولی مخلوط کردن مواد با یکدیگر هم به همان شکل عمل می نماید . برای تولید کمپوست فعال روش کلی زیر انجام پذیر است : موادی را که می خواهید کمپوست نمایید بصورت لایه ای به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که روی زمین تهیه نموده اید ، قرار دهید و به ازای هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود 100 گرم فسفات دی آمونیوم یا سوپر فسفات بر روی مواد اضافه کنید . ( در صورتی که از سوپر فسفات استفاده می کنید بهتر است حدود 40 گرم اوره به ازای هر 100 گرم سوپر فسفات اضافه می شود ) پس از پاشیدن کود شیمیایی اقدام به آب پاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همین شکل اضافه کنید . می توان لایه هایی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب با لایه های مواد کمپوست شونده قرار داد . در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفاده می شود . به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست . اما به فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد . ترکیب کودشیمیایی که برای تحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت و ترکیب شیمیایی مواد کمپوست شونده بستگی دارد . پاشیدن چند کیلوگرم اوره به ازای هر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در مورد بقایای چوب بری ها لازم است کلیه عناصر غذایی به کمپوست اضافه شود . مواد کمپوست شونده را می بایستی همیشه مرطوب نگه داشت و هر 2 تا 4 هفته آن را مخلوط و زیر و رو نموده تا به خوبی تهویه و یکنواخت گردد . زیر رو کردن زیاد توده موجب می شود که حرارت کمپوست بالا نرفته و آفات و عوامل بیماری زای موجود در مواد از بین نرود . تجزیه غالباً در دمای داخلی بین 104 تا 131 درجه فارنهایت اتفاق می افتد .ترمومترهای کمپوست را می توان در مغازه های لوازم کشاورزی پیدا کرد . جابجایی توده وقتی توده در بین این دماها باشد تولید نمی شود . ولی هنگامی که دما بین 104 یا بالای 131 درجه فارنهایت باشد باید توده را زیر و رو کرد . این کار باعث می شود تا توده کمپوست در اوج خود عمل کند . بسیاری از میکروب های بیماری زا پس از 10 تا 15 دقیقه قرار گیری در معرض دمای 131 درجه فارنهایت کشته می شوند . هر چند که برخی از آفت های گیاهی تنها وقتی می میرند که در معرض دمای 140 تا 150 درجه فارنهایت قرار بگیرند . اگر مشکل شما آفت های گیاهی هستند بگذارید در مرحله اول گرم کردن دمای توده به 150 درجه برسد و بعد دما به دمای اصلی برگردد . کمپوست زمانی آماده مصرف می شود که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شده باشند .مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط فوق فرق می کند . زباله های شهری پس از مدتی حدود 6 هفته کمپوست می شوند . کمپوست شده کامل خاک اره گاهی چندین ماه طول می کشد معمولاً خاک اره را حدود 6 هفته در شرایط مناسب می پوشانند تا ترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند . تهیه کمپوست در کارخانه ها فرآیند تولید کود در کارخانه به روشی طراحی شده است که طی آن علمیات تخمیر در یک سالن سر پوشیده انجام گرفته که با کنترل دما و رطوبت و هم زن و هوا دهی به موقع توده زباله ، علاوه بر کاهش زمان تخمیر زباله از تولید و انتشار بوهای نامطبوع جلوگیری به عمل می آید . تولید کود آلی به طور کلی در 3 بخش صورت می گیرد : 1- سالن پذیرش 2- سالن تخمیر 3- آماده سازی نهایی زباله های حمل شده از سطح شهر در داخل این سالن تخلیه شده و سپس لودر مواد داخل سالن را توزیع نموده و در محدوده ای به مساحت تقریبی 1000 متر مربع انبار می کند . در زمان شروع به کار کار خانه مواد توسط ماشین آلات به داخل هاپر ریخته می شود و از آنجا توسط یک واحد نوار نقاله زنجیری به خطوط دیگر هدایت می گردند . مواد در مسیر انتقال از روی نوارهای نقاله وارد سرند دوار اولیه و بعد از آن سرند ثانویه می شود . این دستگاه ها وظیفه جداسازی قطعات درشت را دارند و دارای طول حدوداً 9 متر و قطر دهانه 5/2 متر و چشمه هایی به قطر 5 و 10 سانتیمتر می باشند . مواد در مسیر خط پس از عبور از سرندها به دو قسمت زیر گذر سرند و سرریز تقسیم می شوند . موادی که دارای ابعاد بزرگتری هستند با شیب ملایمی که سرندهای دوار دارند به خروجی ها هدایت شده و پس از عبور از یک مرحله جداسازی دستی که توسط نیروی انسانی در دو سوی خط انجام می شود ، ضایعات تخلیه نایلکس به بیرون سالن هدایت و جهت دفن در محل دفن زباله شهری بارگیری می گردند . در سالن تخمیر عملیات توده گذاری ، همزنی و هوا دهی به طور پیوسته انجام می گیرد . مواد ابتدا از طریق یک دستگاه نوار نقاله وارد کریدوری که در وسط سالن تعبیه شده می گردد و سپس از طریق دستگاهی به نام تریپر که در طول کریدور قادر است روی ریلهای خاص خود حرکت کند به روی یک پل فلزی و نقاله های زنجیری هدایت مواد در کف سالن ریخته می شود . در این سالن در مجموع 24 محدوده مجزا (پایل ) با ظرفیت هر یک 350 تن وجود دارد .لازم است که یک سیستم تهویه بسیار قوی حاوی حداقل 12 فن فشار قوی در سالن تعبیه شود در سالن تخمیر کارخانه کمپوست به منظور انبار کردن لایه ای مواد و همزنی معمولاً از مجموعه ای به نام استاکر که شامل یک واحد پل فلزی با دهانه حدوداً 26 متر و یک واحد همزن مارپیچی استفاده می شود . هوادهی و همزنی مواد که فرمان های به هنگام آن از طریق اتاق کنترل و کامپیوتر صنعتی صادر می شود در سیکل تقریبی 22 روز ادامه یافته و نهایتاً پس از طی این دوره توسط لودر و کمپرسی به محوطه انبار هدایت شده که این مواد به مدت 60 روز نیز در محوطه باز نگه داری می گردند . پروسه تخمیر در یک محیط سرپوشیده که دما ، رطوبت و میزان هوای ورودی آن قابل کنترل است انجام می پذیرد . بنابراین ضمن آن که از تخصیص زمان اضافی برای نگه داری مواد در طول دوره از خروج مواد مغزی گیاه در شیرابه استمالی جلوگیری شده و محصول تولیدی از کیفیت مطلوبی برخوردار می شود . در طی دوره 22 روزه ماندگاری مواد در این سالن ، مواد آلی توسط میکرو ارگانیزم های موجود در زباله و حضور هوایی که توسط فن هایی از کف سالن به داخل توده زباله دمیده می شود تجزیه می گردد . حاصل این فرآیند تجزیه دی اکسید کربن ، بخار آب و یک ته مانده جامد و مقدار قابل توجهی انرژی است . این مواد بدست آمده طی مراحل دیگری آماده سازی نهایی کمپوست ایده آل تبدیل شده پس از بسته بندی به جهت فروش عرضه می گردند .کمپوست هایی که در توده باز ساخته میشود بنام کمپوست های آهسته یاد میشوندوکمپوست ها یی که در یک ظرف تهیه میگردند بنام کمپوست های سریع یادمیشوند. کمپوست توده آهسته مدت 3-8 ماه را طول می کشد که ساخته شوند کمپوست توده سریع درجه حرارت زیاد را گرفته و در مدت 1-3 ماه آماده میگردد.
وقتی که کمپوست آماده می شود*درجه حرارت کم میشود.* کمپوست رنگ سیاه و تیره را به خود میگیرد.*کمپوست مانند ذرات خاک بوده و بویخاک را میدهد.
مواد موجود در کمپوست و توصیه های لازم جهت داشتن کمپوست جذب تقریباً هر ماده ای برای ساخت توده کمپوست مناسب می باشند . توده کمپوست به نسبت مناسبی از مواد غنی کربنی یا ( مواد قهوه ای رنگ ) ، نیتروژنی یا ( مواد سبز رنگ ) احتیاج دارد . در بین مواد قهوه ای رنگ برگهای خشک ، کاه و خورده های چرب وجود دارد . مواد نیتروژنی سبز رنگ و تازه هستند . مانند علف های کوتاه شده و ته مانده غذای آشپزخانه . ترکیب نوع خاصی از مواد یا تغییر نسبت آن ها می تواند در سرعت تجزیه تغییراتی را ایجاد کند . دسترسی به بهترین ترکیب که از تجزیه بدست می آید ، امری بسیار مهم در این پروسه است .نسبت ایده آل این مواد 25 بخش قهوه ای به یک بخش مواد سبز است . درصد زیاد کربن باعث تجزیه آهسته مواد شده در صورتی که درصد زیاد نیتروژن ، پروتئین تولید می کند . برگ ها درصد زیادی از مواد باغی را تشکیل می دهند . این برگها سرشار از مواد معدنی می باشند که از ریشه در خت بدست آمده و منبع طبیعی کربن می باشند . برگ درختان بلوط ، ماگنولیای جنوبی ، درخت های راش برای کمپوست سازی بسیار سفت و گوشتی هستند . در عمل کمپوست سازی باید از چوب درختانی مانند بسیار سفت و گوشتی هستند.در عمل کمپوست سازی باید از چوب درختانی مانندگردوی سیاه ، برگ های اکالیپتوس و سوماک و کلاً گیاهانی که مقداری سم در خود ترشح می کنند ، پرهیز کرد . چون مدت زمان تهیه کمپوست را افزایش می دهند . استفاده زیاد از برگ های سوزنی کاج کمپوست ما را اسیدی می کند که برای خاک های قلیایی مفید است . علفهای کوتاه شده سریع تجزیه می شوند و به اندازه فضولات دارای نیتروژن مفید است از آن جا که علف های کوتاه شده در یک جا جمع می شوند ، هوا به آن ها نرسیده و بو می گیرند.این امر آنها را سرشار از مواد قهوه ای می نماید . اگر برای کمپوست مقدار قابل توجهی علف کوتاه شده دارید ، برای خشک کردن ، آنها را حداقل یک روز زیر نور آفتاب روز زمین پهن کنید بعد از اینکه این برگ ها به رنگ زرد یا کاهی تبدیل شدند ، دیگر اسیدی نخواهند بود . زائدات آشپزخانه شامل پوست هندوانه ، پوست هویج و موز ، هسته سیب و هر نوع مواد قابل بازیافت دیگری می توان از آن در عمل کمپوست سازی استفاده کرد . در حالی که تکه های گوشت و دیگر فرآورده های آن محصولات روزمره و غذاهای چرب مانند سس سالاد و کره بادام زمینی و همچنین مواد غیر غذایی مانند مدفوع گربه و سگ ، مو ، زغال سنگ ، آهک برای تولید کمپوست اصلاً مناسب نیستند . خاکسترهای چوب که از شومینه بدست می آیند می توانند به ترکیب کمپوست اضافه شوند . خاکستر قلیایی است . پس نباید بیش از 2 سطح با ابعاد 3*3*3 به کمپوست خاکتسر اضافه نمود . باید در استفاده از خاکستر زغال سنگ پرهیز کرد . چون زغال سنگ معمولاً دارای مقدار زیادی سولفور و آهن می باشد که می تواند به گیاهان آسیب برساند زغال چوب به خوبی تجزیه نمی شود و بهتر است از آن استفاده نشود . آشغال باغی باید به کمپوست اضافه شود . آشغال های باغی شامل گیاهان ضعیف ، شاخه های باریک و گل های پژمرده می باشند . اگر چه علف های هرز و بذرهای آن وقتی دمای داخلی کمپوست به 130 درجه فارنهایت می رسد می میرند ولی بعضی از آنها نیز باقی خواهند ماند . برای مقابله با این مشکل علف های هرز را با سیستم ریشه ای مقاوم یا علف های هرزی که بذر خواهند داد باید کمپوست کرد . کاه و یونجه فاسد شده منبع کربن فراوانی برای کمپوست بویژه در جایی که برگ کمی در کمپوست وجود دارد ایجاد می کنند . یونجه از کاه نیتروژن بیشتری دارد . کاه و یونجه ممکن است دارای بذرهای علف های هرز باشند . بنابراین دمای داخلی کمپوست باید زیاد باشد . به علاوه لوله های باریک گاه باعث ورود هوا به داخل کمپوست می شود . فضولات یکی از بهترین موادی است که می توان آن را به کمپوست اضافه کرد . فضولات دارای مقدار زیاد نیتروژن و موجودات ریز مفید می باشند . برای کمپوست می توان از فضولات خفاش ، گوسفند ، اردک ، خوک ، گاو ، کبوتر ، و تمامی حیوانات علف خوار استفاده کرد . بهتر است از فضولات حیوانات گوشتخوار در کمپوست استفاده نشود چون دارای مواد بیماری زای خطرناک هستند . اکثر فضولات وقتی که تازه هستند ، ( گرمند ) یعنی آنقدر غنی از مواد غذایی هستند که می توانند ریشه نازک گیاهان را بسوزانند و یا دمای کمپوست را بالا برده و کرم های خاکی و باکتری های مفید را نابود کنند . جلبک ها و خزه ها منابع خوبی برای کمپوست سازی هستند . قبل از استفاده این ها در کمپوست باید نمک آنها با آب شستشو شود . موادی که می توان به کمپوست اضافه کرد بسیار زیادند . از جمله این مواد می توان به چوب ذرت ، زائدهای پنبه ای ، آشغال های رستوانها یا بازارهای کشاورزی ، زائده های درخت انگور ، خاک اره ، شن سبز ، سم ها و شاخه های خوراکی ، رازک ، پوسته بادام زمینی ، کاغذ و مقوا ، خاک سنگ ، دانه های پنبه خوراکی ، استخوان خوراکی ، زائدات مرکبات ، قهوه ، یونجه و حلزون زمینی اشاره کرد . جدول مربوط به عناصر موجود در کمپوست با درصدهای مناسب :
PPM
درصد
2500-60
منگنز
250-2
مس
750-25
روی
درصد
عنصر
5/3- 5/3
نیتروژن
15-1/0
فسفر
5/5-25/0
پتاسیم
25/1-45/0
کلسیم
5/0-25/0
منیزیم
75/0-2/0
گوگرد
5/3-15/0
سیلیسیم
25/1-15/0
سدیم
75/0-5/0
کلر
5/0-04/0
آلومینیم
05/0-04/0
آهن
البته لازم به ذکر است که این امر غیر ممکن است که تمام عناصر در جدول فوق در یک کود کمپوست جای گیرد و معمولاً تعداد خیلی کمتری از این عنصر در یک مقدار کود کمپوست قرار دارند ولی بطور کلی برای یک کمپوست آلی باید مقادیری نزدیک به جدول ذیل داشته باشیم :
7-6/5
PH
Mmhos/Cm
5/3-2
نمک محلول
PPM
40 <
آمونیوم
PPM
9-6
فسفر
PPM
200-150
پتاسیم
PPM
350-180
کلسیم
PPM
150 <
سدیم کلرید
در جدول ذیل مقادیر به ترتیب پایین ، متوسط و بالای پارامتر ها را مشاهده می کنید .
واحد
بالا
متوسط
پایین
پارامتر
-
8 >
5/7- 6
5
PH
Mmhos/Cm
10 >
6/3
2-1
نمک محلول
PPM
-
200-100
100 <
نیترات
PPM
40 >
-
10 <
آمونیوم
PPM
40 >
30-10
10 <
فسفر
PPM
400 >
300-200
100 <
پتاسیم
PPM
400 >
300-200
100 <
کلسیم
PPM
150 >
140-80
75 <
سدیم کلرید
مشکلات تهیه کمپوست
اگر کمپوست بوی بد بدهد چه اتفاقی افتاده؟
ممکن است زیاد تر شده باشد. به همین دلیل میکروبها فعالیت خود را از دست داده و این خود باعث ایجاد مشکل میشود در امر ساختن کومپوست .
راه حل این است:
ازآب انداختن زیاد خودداری کنید.
روی توده را بپوشانید تا از ریزش
باران جلوگیری شود.در قسمت پائین
توده یک آبروبسازید(ایجاد زهکش).
• مقدار زیاد برگ های سوزنی و پوست درختان سوزنی ممکن است زیاد تیزابی باشد و برای میکروب ها منا سب نباشد.
چه اتفاق می افتد اگر چیزی رخ ندهد وکمپوست گرم نگردد؟
• موادافزودنی به صورت کافی وجود ندارد.
• آب باندازه کافی وجود ندارد.
• کمپوست نیاز به جابجایی دارد.
فواید و اثرات استفاده از کمپوست
• خاک سنگین را سست مینماید
• خاک را قادر به گرفتن آب بیشتر مینماید.
• شما می توانید آنرا در خاکهای ضعیف مخلوط
نمائید تا برای تغذیه نبات مناسب گردد.
شما میتوانید کمپوست را به روی خاک به اندازه 2- 5سانتیمتر هموار نمائیدمانند مالچ عمل نموده وخاک را آماده جذب آب می نماید.
کود آلی کمپوست در خاک های سنگین دانه بندی و تخلل خاک را بهتر می سازد و نفود پذیری و تهویه خاک را بهبود می بخشند . در خاک های سبک مانند اسنفج به نگهداری آب و مواد غذایی کمک نموده و از شتستشوی آن جلوگیری می کند . اجزای ریز و درشت و مواد معدنی را در بر گرفته و به تشکیل خاک دانه کمک می کند . حالت چسبندگی خاک را کاهش داده و از مقاومت خاک در مقابل ماشین آلات کشاورزی می کاهد و عملیات زراعی با خاک با انرژی کمتری انجام می گیرد . کمپوست می تواند 2 تا 6 برابر خود آب نگهداری نموده و از هدر رفتن آن جلوگیری کند . به خاک رنگ تیره داده و به جذب حرارت و گرم نگه داشتن خاک کمک می کند . کمپوست دارای عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف مورد نیاز گیاهان می باشد که این مواد را به تدریج آزاد و در اختیار گیاهان قرار می دهد . ذرات هوموس ترکیابت ازت کربن اسید فولیک حاصل از کمپوست دارای خاصیت جذب کنندگی شدید می باشد که عناصر غذایی را به خود جلب نموده و به آسانی در اختیار گیاهان قرار میدهد . کمپوست عموماً فعالیت های بیولوژیکی خاک را تشدید نموده و به حاصلخیزی خاک کمک می کند . کمپوست دارای خاصیت اسیدی است و در جذب بعضی از مواد غذایی غیر محلول نقش اساسی داشته و از فرسایش خاک جلوگیری می کند . کمپوست علاوه بر کمیت در ارتقای کیفیت محصول هم نقش اساسی دارد . استفاده از کمپوست موجب افزایش مقاومت گیاهان در مقابل امراض می گردد . هوموس و مواد آلی خاک را افزایش داده و بعضی از ویتامین ها ، هورمون ها و آنزیمهای مورد نیاز را تامین می کند که این مواد نمی توانند بوسیله کودهای شیمیایی تامین گردند . در جلوگیری از تغییر اسیدیته خاک همانند یک بافر عمل می کنند . وقتی که در هنگام کمپوست شدن درجه حرارت به 60 درجه یا بیشتر می رسد ، عوامل پاتوژن و بیماری زا ، تخم انگلها ، و بذر علفهای هرز را نابود می کند . وزن مخصوص ظاهری خاک را به شدت کاهش داده و بنابراین برای خاک های سنگین و رسی بسیار مناسب و مفید است.
محاسن و معایب کودهای شیمیایی و آلی
ردیف
نوع کود
محاسن
معایب
1
شیمیایی
راحتی کار
شستشوی سریع از خاک
هزینه انتقال و جابحائی کم
تاثیر برساختمان خاک در طولانی مدت
تاثیر سریع
عناصر پرمصرف عمدتا تامین میشود
2
آلی
بهبود ساختمان خاک
غلظت کم مواد
کنترل فرسایش
هزینه انتقال
تامین عناصر مختلف زیاد
هزینه مصرف
کمک به بهداشت محیط زیست
نسبت بالای کربن به ازتC/N
رده بندی کمپوست از لحاظ سمیت
رده بندی از لحاظ سمیت
وزن خشک گیاه نسبت به شاهد
رده بندی از لحاظ سمیت
درصد جوانه زنی
عالی
90<
بدون سمیت
85<
خوب
80-90
سمیت متوسط
70-85
متوسط
65-80
سمی
50-70
ضعیف
40-65
خیلی سمی
30-70
خیلی ضعیف
40>
کاملا سمی
30>
رده بندی کمپوست از لحاظ رسیدگی
شاخص رسیدگی
مرحله فرآوریرده
رده
8
رسیدگی کامل قابل استفاده برای تمامی مصارف
کمپوست رسیده
7
رسیدگی تقریبا کامل قابل استفاده برای تمامی مصارف
6
اتمام فراوری و آماده برای استفاده
کمپوست فعال
5
درحال اتمام فرآوری و مصارف محدود
4
مرحله متوسط فعالیت
3
کمپوست فعال برای مصارف بسیار محدود
2
کمپوست تازه
کمپوست خام
1
مواد خام
آزمایش ساده برای رسیدگی کمپوست
آزمون کیسه:[1] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn1)کمپوست را درون یک کیسه پلاستیکی آب بندی شده به مدت چند روز نکگه دارید نباید هیچ گونه بوی بدی را از خود منتشر کند.
آزمون جوانه زنی:[2] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn2)می بایست روشن شود که آیا بذر ها درون کمپوست جوانه می زنند یا نه؟
ضرورت بهبود کیفیت و بهینه سازی فرآیندهای تولید کمپوست در ایران
رشد سریع جمعیت شهرها همراه با توسعه صنایع موجب افزایش مصرف و در نتیجه تولید مواد زائد جامد گردیده است.این موضوع موجب پدید آمدن معضلات بهداشتی و زیست محیطی شدیدی بویژه در کلان شهرهای بزرگ شده است که در صورت عدم مدیریت صحیح می تواند بحرانهای عظیمی در جوامع بشری به وجود آورد.یکی ازروشهای بسیار موثر در مدیریت و خنثی کردن آثارنامطلوب پسماندها، تبدیل آنها به کمپوست و بهره گیری بهینه از آنها به عنوان کود آلی در کشاورزی است .تهیه کمپوست از زباله مخلوط با توجه به ترکیبات فیزیکی و شیمیایی آن، موضوع مهمی است که می بایست توجه خاصی به آن شود. عدم رعایت استانداردهادر تهیه کمپوست و نادیده گرفتن کیفیت آن از نظر میکروارگانیسمهای پاتوژن ،سموم آلی و معدنی بویژه فلزات سنگین، موجب کندی درروند رو به رشد صنعت کمپوست و بازنگری در فرآیندهای آن شده است.
این پژوهش از نوع مروری بوده که به روش کتابخانه ای و با استفاده از مدارک و سوابق موجود ، ضمن تحقیق در تاریخچه کمپوست سازی جهان و ایران ، روشها و شیوه های مختلف تبدیل پسماندهای فساد پذیر را مورد بررسی قرار داده است. در طی این بررسی مشخص گردید ، کمپوست تهیه شده از زایدات مخلوط شهری به دلیل دارا بودن فلزات سنگین ، ایجاد اثرات سوء زیست محیطی و اقتصادی نبودن سیستم آن، مدت زمانی است در کشورهایی نظیر آلمان، هلند ، اتریش، سوئیس و فرانسه به عنوان پیشگامان صنعت کمپوست سازی به روش نوین ، به حالت تعلیق درآمده و یا در مراحل تبدیل آنها به تهیه کمپوست از زائدات گیاهی جدا شده از مبداء هستند.بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، اصلاح روشهای معمول کمپوست سازی و رویکرد به کودهای بیولوژیکی نظیر روشهای بیوراکتوری استفاده از قارچهای ریزوبیوم، باکتریهای اکسید کننده گوگرد ( تیوباسیلوس ها) و اختلاط مواد زائد با کودهای حیوانی از جمله شیوه های جدید تولید کمپوست های فاقد مواد سمی ، می بایست در ایران و براساس :تامین اعتبارات کافی جهت انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی ،انجام کارشناسی های لازم و دقت در تدوین استانداردهای کمپوست تولیدی باتوجه مواد 3 و 6 قانون مدیریت پسماندها توسط مراجع ذیربط ،باتوجه به گسترش روبه رشد سیستم های کمپوستینگ بازنگری درروشهای فرایندی آنها برمبنای کاهش موادسمی نظیرفلزات سنگین وعوامل پاتوژن مدنظرقرارگیرد.اطلاع رسانی ، تبلیغات و آموزش جامعه در خصوص جداسازی وبازیافت مواد زائد در محل تولید، مورد توجه کافی واقع شود.
رشد بی رویه جمعیت به ویژه در مناطق شهری و پدید آمدن کلان شهرها، تمرکز جمعیتی وموج مصرف گرایی همگام با پیشرفت تکنولوژی موجب تولید مواد زائد جامد متنوع با طیف وسعی در جهان گردیده است، به طوریکه آهنگ رشد آن درهمه کشورها ازجمله کشور ایران به طور چشمگیری درحال افزایش می باشد. مسلما این روند، نتیجه غیر قابل اجتناب توسعه بوده و موجب مصرف بی رویه منابع طبیعی واولیه و خروج میلیون ها تن مواد از چرخه مصرف می باشد.به همین دلیل یکی ازمهم ترین ارکان محیط زیست وبهداست محیط، مدیریت مواد زائد جامد می باشد که شامل مجموعه ای از مقررات منسجم و هماهنگ در زمینه کنترل ، تولید ، ذخیره ویا جمع آوری ، حمل ونقل ، پردازش ودفع آن است. متاسفانه دراکثر کشورهای درحال توسعه توجه مناسب وعلمی به مقوله مواد زائد نشده است که این امر موجب آلودگی های شدید محیط زیست به ویژه درشهرهای بزرگ گردیده است . براساس یک مطالعه جامع توسط سازمان جهان بهداشت ((WHO عدم توجه به جمع آوری ودفع صحیح زباله می تواند32 مشکل زیست محیطی را فراهم نماید که مقابله با آنها به سهولت امکان پذیر نمی باشد. بی تردید برنامه ریزی درجهت دفع صحیح زباله وتوجه به اثرات زیانبارآن بر محیط زیست درهر کشوری یکی از اصول مهم و ضروری در راستای تامین منافع بلند مدت وحرکت درمسیر توسعهپایدار می باشد.مسلما ماهیت وترکیب زباله در کشورهای مختلف با همدیگر متفاوت می باشد وبستگی کاملی به فرهنگ وسنن ، عادات غذایی ، وضعیت جغرافیایی، اقتصادی وسایر فاکتورهایی نظیر تکنولوژی موجود دریک منطقه را دارد .لذا هر گونه مدیریت وبرنامه ریزی دراین راستا می بایست براساس شرایط موجود محلی انجام گیرد. امروزه همگام با رخدادهای بزرگ فرایند های علمی صنعتی، در زمینه مدیریت مواد زائد نیز تحولات چشمگیری ایجاد شده است وطرح ها وروش های بسیار موثر در مبارزه وخنثی سازی اثرات نامطلوب زباله ها درحال انجام است که مهمترین آن روش بازیافت وتبدیل زباله ومواد قابل تجزیه بیولوژیکی آن به کمپوست وکود آلی است. اما آنچه مسلم است این است که روشهای تلنبار ودفن (Dumping&Landfill) به دلایل ایجاد مخاطرات متعدد زیست محیطی درمنابع آب ،هوا،خاک وغیر قابل استفاده نمودن سطح وسیعی اززمینها،کاربرد خود را درجهان امروزی از دست داده است .هم اکنون بسیاری از کشورهای توسعه یافته بارویکردی هدفمند اقدام به اجرای برنامه های بازیافت از مبدا وتولیدکمپوست اززباله شهری می نمایند .
آمار وارقام تولید کمپوست
درتولید کمپوست اززباله شهری،اسپانیا17%،هلند5% و آمریکا 3.5% اززباله های شهری خود را به کمپوست تبدیل می نمایند. ژاپن وسوئد نیز با2.5% وآلمان 1.5% اززباله های خود را درکارخانجات کمپوست فراوری می نمایند.
.خوشبختانه طی سالهای اخیر درایران نیز احداث کارخانه های کمپوست از 2واحد به بیش از20 واحد رسیده که این امرنشان دهنده درک مسئولین ومدیران به مقوله های محیط زیست وتوسعه پایدار درکنار صرفه های اقتصادی وجنبه های اشتغال زایی درکشورمی باشد.
متاسفانه آماری درخصوص تولید وصادرات و واردات کمپوست در سایت خوار وبار جهانیFAO در دسترس نمی باشد.
این پژوهش از نوع مروری بوده که به روش کتابخانه ای وبررسی نتایج مطالعات انجام شده درسالهای پس از1990درکشورهای آلمان،هلند،اسپانیاوهند،هم چنین طرح های تحقیقاتی انجام شده درداخل کشور واستفاده از مدارک وسوابق موجود درامر روشهای جمع آوری ودفع موادزائد جامد انجام شده است.
براساس گزارشات سازمانهای بین الملل روزانه بین 3.5الی4 میلیون تن زباله درسراسر دنیا تولید می شود که متوسط جهانی موادقابل تجزیه بیولوژیکی درزباله 40% می باشد. درحالی که این مواد درزباله های ایران به طور متوسط60 الی 70درصد می باشد.
.امروزه تحقیقات نشان می دهد کمپوست حاصل اززباله می تواند جایگزین یک سوم نیاز کودی دربخش کشاورزی ،بدون کاهش عملکرد محصولات باشد.براین اساس، اصلاح خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک وایجاد مقاوت محصول نسبت به بیماری وآفت های رایج از نکات مثبت استفاده ازکودهای آلی نسبت به کودهای شمیایی می باشد.امااخیرا روشهای تهیه کود کمپوست اززائدات مخلوط شهری به سبب داشتن فلزات سنگین نظیر کادمیوم،سرب وغیره ، تولید بوهای نامطلوب ومسائلی ازقبیل بالا بودن درصد مواد متفرقه ازرونق خوبی برخوردار نمی باشد به طوریکه بسیاری ازکشورهای پیشرفته درصنعت کمپوستینگ نظیر آلمان وهلند، تولید کمپوست رااز زباله مخلوط شهری که درکارخانجات اقدام به جداسازی مواد غیرقابل تجزیه(پلاستیک،فلزات،شیشه وغیره) می نمودند رابه حالت تعلیق درآورده اند. رویکردهای جدید فرایندهای کمپوست سازی ازسال 1990روشن ساخته است که درصورت تفکیک زباله درمبدا تولید،برای تجهیزات فرایند کمپوست بهتر از زایدات مخلوط شهری است.همچنین هزینه تاسیسات کارخانه کمپوست دراین روش نسبت به زباله مخلوط بسیار کمتر بوده وکاهش فلزات سنگین وسایر آلاینده های شیمیایی به نحو چشمگیری میباشد . نتایج مطالعات انجام شده درکشور آلمان نشان میدهد که مقدار کادمیوم وسرب درکمپوست مخلوط،هشت برابر بیشتر از بیوکمپوست می باشد. درطی این مطالعات آلاینده های فیزیکی ازجمله شیشه،پلاستیک ،فلزات ،چرم وغیره درصد ناچیزی را دربیوکمپوست حاصله دارا بوده است. برطبق پژوهش های انجام شده برکمپوست کارخانجات موجود درایران ،مشکل اصلی ازدیدگاه بهداشتی- زیست محیطی، وجود مقادیر زیاد وبالاتر از حداستاندارد فلزات سنگین دراغلب آنها می باشد. به طوریکه عناصر مس، کادمیوم وروی در کمپوست های تولیدی به ترتیب بیشترین تفاوتها رابا مقادیر استاندارد دارا می باشد.
تهيه بيوکمپوست از فضولات شهري در مقايسه با ساير روش‌هاي دفع زباله، بخصوص سوزاندن، ارزان تر و اقتصادي تر است، بطوريکه در حوالي شهرها با سرمايه گذاري کمي مي‌توان کود مناسبي جهت توسعه فضاي سبز شهري و يا به منظور فروش تهيه نمود. يادآور مي‌شود که به علت گنجايش نسبتا زياد تاسيسات تهيه کمپوست و نيز محدوديت حجم توليد و الزام به رعايت زمان تبديل مواد آلي زباله به کمپوست، نمي‌توان کليه زباله هاي شهري را به کود کمپوست تبديل کرد، بلکه استفاده از روش‌هاي ديگر دفع زباله نظير دفن بهداشتي نيز يک مسئله اجتناب ناپذير است. از آنجا که بيش از 70% از زباله هاي شهري در ايران را مواد آلي تشکيل مي‌دهند توليد بيوکمپوست مي‌تواند بخوبي در صدر برنامه هاي بازيافت و دفع بهداشتي زباله در کشور ما قرار گيرد.
نتايج و بحث :
براساس نتایج حاصل از مطالعات وطرح های انجام شده درزمینه مدیریت موادزائد جامد، کودهای آلی حاصل از مواد تفکیک شده درمبدا تولید از نظر خواص فیزیکی وشیمیایی نسبت به روشهای تولید کمپوست زباله های شهرکه درکارخانجات تفکیک وبازیافت می شوند دارای مزایای بیشتری می باشند. اهم خواص فیزیکی و شیمیایی بیوکمپوست عبارتنداز:
1- غنی بودن از نظر ترکیبات هوموسی(مواد نیتروژن دار وکربن دار)
2- وزن مخصوص کمتر وفقدان بودن بوهای ناهنجار
3- قابلیت نگهداری آب باحجم بالا
4- دارا بودن عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان که تحت عنوان obligo elements نامیده می شوند نظیر بور، روی،منگنز، مولیبدن، مس وکبالت
5- دارا بودن تعداد کم میکروارگانیسمهای پاتوژن.
باتوجه به استراتژی بازیافت درحفاظت ازمحیط زیست وکاهش تولید مواد زائد غیرقابل استفاده به نظر می رسد تغییر درشیوه های مدیریت مواد زائد درکشوراز دفن مواد زائد به سمت روش های مختلف بیوکمپوست براساس شرایط مختلف محلی و منطقه ای امری اجتناب ناپذیر می باشد که می بایست هرچه سریع تر این موضوع تحقق یابد.
پیشنهادات:
1- انجام تحقیقات وبررسی های سیستم های تولید کمپوست براساس شرایط محلی وترکیب فیزیکی زباله تولیدی.
2- ایجاد فرهنگ تفکیک زباله درمحل تولید ازطریق تولید برنامه های آموزشی براساس ماده6قانون مدیریت پسماند که سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران وسایر رسانه هایی که نقش اطلاع رسانی دارند،همچنین دستگاه های آموزشی وفرهنگی راموظف نموده که جهت اطلاع رسانی وآموزش جداسازی صحیح، جمع آوری وبازیافت پسماندهااقدام وبا سازمانها ومسئولین مربوطه همکاری نمایند ودرتبصره ماده مذکور عنوان نموده که وزارتخانه های جهادکشاورزی ،صنایع ومعدن ، کشور و بهداشت ودرمان وآموزش های پزشکی به منظور کاهش پسماندهای کشاورزی موظفند نسبت به اطلاع رسانی وآموزش روستائیان وتولید کنندگان اقدام لازم رابه عمل آورند. باتوجه به شروع نسبی فعالیتهایی دراین خصوص نیاز است طرح ها وبرنامه های مدون تهیه وتنظیم گردد.
3- الزام دستگاههای دولتی،مدارس وسایر سازمان های خصوصی وکارخانجات به تفکیک زباله در محل.
4- تشویق بخش خصوصی فعالیت وسرمایه گذاری دربخش کمپوست.
5- تهیه وتدوین استاندارد های کود الی درایران براساس ماده 3قانون مدیریت پسماند.
6-انتخاب سیستم های مختلف تولید بیوکمپوسیت ومدیریت موادزائد جامد براساس راهبردها وشرایط مختلف محلی نظیر جمعیت ،تکنولوژی موجود،شرایط اقتصادی،فرهنگی وجغرافیایی.
منابع:
پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم‌پزشکی یاسوج
صمدي محمدتقي*,مرشدي سيف مرتضي ،بررسي تركيب فيزيكي و ميزان توليد زباله شهر همدان از خردادماه سال 1378 تا ارديبهشت 1379
گروه بهداشت محيط، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكي همدان
بازیافت مواد درمنزل - اقتباساز پایگاه اطلاع رسانی واینترنت شهرداری شیراز
ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
Iransoil.comترجمهwww.how (http://www.how/)tocompost.cowww.howtocomost.com (http://www.howtocomost.com/)مقالات کشاورزیwww.royan.com (http://www.royan.com/)www.agriscience.blogfa.com (http://www.agriscience.blogfa.com/)www.alonefarmer.blogfa.comwww.sbdoe.comwww.beh-saman.com (http://www.beh-saman.com/)
Compost@compostingcouncil.org (Compost@compostingcouncil.org)
http://www.compostingcouncil.org/member_application.html
[1] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref1)Bag test
[2] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref2)Germination test
مقدمه........................................ .................................................. ..............................................1
تاریخچه.................................... .................................................. ..............................................2
کمپوست چیست؟........................................ .................................................. ..........................3
مواد اصلی تشکیل دهنده کمپوست...................................... .................................................. ...5
تولید ورش های تولید کمپوست...................................... .................................................. ......7
طرز تهیه کمپوست در خانه.......................................... .................................................. ........10
روش های تهیه کود............................................ .................................................. ..................12
تهیه کمپوست در کارخانه ها.............................................. .................................................. ..15
مواد موجود در کمپوست وتوصیه های لازم.......................................... ................................18
مشکلات تهیه کمپوست...................................... .................................................. .................22
فوایدواثرات استفاده از کمپوست...................................... .................................................. ....23
محاسن ومعایب کودهای شیمیایی وآلی.......................................... .......................................25
رده بندی کمپوست به لحاظ سمیت.......................................... .............................................26
رده بندی کمپوست از لحاظ رسیدگی...................................... ..............................................27
آزمایش ساده برای رسیدگی کمپوست...................................... .............................................28
ضرورت بهبود کیفیت وبهینه سازی فرآیند تولید کمپوست در ایران......................................28
آمار وارقام تولید کمپوست...................................... .................................................. .............31
نتایج وبحث.......................................... .................................................. ................................35
پیشنهادات................................ .................................................. .............................................36
منابع........................................ .................................................. ..............................................37
مقدمه:
محل های دفن زباله در سر تا سر جهان دفن شدن در زیر خاک است . دیگراینکه به آسانی نمی توان مکانی برای دفن زباله پیدا کرد . بنابراین انسان می خواهد که محل های دفن زباله کنونی را نگه داشته و روش های جایگزینی مقابله با زباله را گسترش دهند . یک به یک ما از مقابله خلاقانه با آشغال های حیاطمان عاجز شده ایم و شهرها دیگر قابلیت حمل برگ ها و علف های چیده شده را ندارند . تقریباً یک سوم فضای محل های دفن زباله با مواد زائد آلی حاصل از حیاط ها و آشپزخانه های ما احاطه شده است . حالا فرض کنیم که بتوانیم از این منبع عظیم به عنوان مواد اولیه تهیه ماده ای استفاده کنیم که باعث پویایی و حاصلخیزی خاک شده و سهم عمده ای در سر سبزی محیط اطراف ما و از همه مهمتر ازدیاد محصولات کشاورزی شود . ملاحظه می نمائید که این مطلب یکی از مهمترین شاخه های صنعت در طی سالیان اخیر می باشد .موضوع پروژه اینجانب در باره کمپوست یعنی ماده حاصله از فرآیند تبدیل زباله به ماده ای است که می تواند کمک شایانی به جامعه بشری در زمینه کشاورزی کند .
تاریخچه
تاریخچه استفاده از کمپوست به قدمت پیدایش بشر روی کره زمین می‌رسد. همزمان با ظهور کشاورزی مکانیزه و تقاضا برای درخواست تولید محصول بیشتر و افزایش میزان ضایعات کشاورزی سبب شد تا محققین راه‌حل منطقی تبدیل این مواد به کمپوست را ارائه کنند.
امروزه وسیع‌ترین عملیات تهیه کمپوست در اروپا، در کشور هلند انجام میگیرد که ۳۵ درصد کل زبالههای شهری آن کشور جهت تهیه کمپوست استفاده میشود. در شهرهای هند تا سال ۱۹۸۲ تعداد ۹ طرح تهیه کمپوست از زبالههای شهری به مرحله بهره‌برداری رسیده است و در آمریکا نیز اولین کارخانه کمپوست در سال ۱۹۸۶ به ظرفیت ۲۰ تن در روز تأسیس شده است.
در ایران استفاده از مواد زاید گیاهی و حیوانی از روزگاران گذشته برای کشاورزان و روستاها بسیار معمول بوده است. فضولات روستائی که در اصل مواد متشکله از مدفوع حیوانی و مواد زاید گیاهی است، همراه با آب و خاک و هوا، ۴ اصل اساسی کشاورزی را در روستاهای ایران تشکیل می‌دهند.
کمپوست چیست ؟( تعاریف و توضیحات اولیه درباره کمپوست )
کمپوست عبارت از بقایای گیاهی و حیوانی، زبالههای شهری و یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، بطوری کهمواد سمی آنها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند. برای تهیه کمپوست می توان از بقایای چوب بریها، زباله شهری، بقایای کشتارگاهها وکارخانه های کنسرو ماهی ، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیرآوندی استفاده نمود. بطورکلی، کمپوست ها از نظر مواد غذائی ضعیف هستند (به استثناء بقایای کشتارگاهها وکارخانه های کنسرو ماهی که از نظر ازت غنی می باشند) و معمولاً برای بهبود ساختمانخاک مورد استفاده قرار می گیرند. اثر فیزیکی کمپوست به مقدار ماده آلی آن و اثرشیمیائی کمپوست به ترکیب شیمیائی آن بستگی دارد. تهیه کمپوست از زباله های شهری ولجن فاضلاب راه مفیدی برای مصرف مجدد و دفع بهداشتی این مواد است. مواد اخیر از ایننظر که دارای املاح کم، فاقد مولدین امراض و آفات گیاهی، بذر علفهای هرز و خاک میباشند مناسب بوده و به سرعت در خاک می پوسند. لجن فاضلاب را پس از تخمیر غیر هوازیو حرارت دادن (برای کشتن عوامل بیماریزای آن) مورد استفاده قرار می دهند برای تهیهکمپوست روش کلی زیر انجام پذیر است. موادی را که می خواهند. کمپوست نمایند بصورتلایه ای به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که در زمین تهیه نمودهاند قرار می دهند و به ازاء هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود 100 گرم فسفات دیآمونیم یا سوپر فسفات بر روی مواد می باشند (در صورتی که از سوپر فسفات استفاده میشوند بهتر است حدود 40 گرم اوره به ازاء هر 100 گرم سوپر فسفات اضافه شود) پس ازپاشیدن کود شیمیائی اقدام به آبپاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همینروش اضافه می کنند. ممکن است لایه هائی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب بالایه های مواد کمپوست شونده قرار دهند. در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفادهمی شود به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست، امابه فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد. ترکیب کود شیمیائی که برایتحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت وترکیب شیمیائی مواد کمپوست شونده بستگی دارد.
پاشیدن چند کیلوگرم اوره به ازاءهر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در موردبقایای چوب بریها لازم است کلیه عناصر غذائی به کمپوست اضافه شود. مواد کمپوستشونده را می بایستی همیشه مرطوب نگهداشت و هر 2 تا 4 هفته یکبار آن را مخلوط وزیرورو نمودتابهخوبی تهویه و یکنواخت گردد. زیرورو کردن زیاد توده موجب میشود که حرارت کمپوست بالا نرفتهوآفاتوعواملبیماریزای وجوددرموادازبیننروند. کمپوست هنگامی آماده مصرف است که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شدهباشند. مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط کار فوق می کند. زباله هایشهری پس از مدتی حدود 6 هفته کمپوست می شوند. کمپوست شد کامل خاک اره گاهی چندینماه طول می کشد. معمولاً خاک اره راحدود 6 هفته در شرایط مناسب می پوسانند تاترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند. از مسائل تهیه کمپوست توسعهو تجمع مگسوپشهوبوینامطلوبتخمیرآن است.افزایش تهویه مواد از شدت بو میکاهد. برای مبارزه با مگس و پشه می بایستی از حشره کشها استفاده نمود. کمپوست را میتوان به جای کود حیوانی مورد استفاده قرار داد.
و تعریف کمپوست به طور خلاصه:
1:ازتجزیه مواد آلی که به وسیله میکروارگانیسمهای مختلف در حضور گرما و رطوبت و در محیط هوازی انجام میگیرد.
این پدیده در دمای 65 تا 75 درجه سانتیگراد رخ میدهد.
2:کمپوست عبارت از بقایای گیاهی و حیوانی، زباله های شهری و یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، بطوری که مواد سمی آنها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند.
مواد اصلی تشکیل دهنده کمپوست:
برای تهیه کمپوست می توان از:
1:زباله شهری
2:بقایای گیاهان(چوب،برگ و...)
3:فضولات حیوانی
4:بقایای کشتارگاهها
5:لجن فاضلاب
استفاده کرد.
موارد استفاده ازکمپوست:
باغبانی و زراعت،فضای سبز شهرها،چمنکاری،اصلاح اراضی،جنگلکاری،مالچ و جلو گیری از فرسایش
کمپوست چه کاری انجام میدهد:
1:مواد غذائی را به خاک اضافه می کند.
2:خاک سنگین را سست ساخته که هوای زیادی درآن نفوذ کند.
3:کمپوست قدرت باروری خاک را افزایش میدهد و کمک میکنند ریشه‌های سالم در گیاه رشد کند.
4:این کود همچنین برای کنترل فرسایش، احیا و ساخت زمین‌های مرطوب به
عنوان پوشش به کار می‌رود.
5:کمپوست همچنین با ماسه مخلوط میشود و برای زه‌کشی زمین به کار می‌رود.
6:مواد ارگانیک موجود در کمپوست در حقیقت مواد غذایی میکروارگانیسم‌هایی هستند که خاک را در وضعیتی سالم و متعادل نگه می‌دارند.
7:نیتروژن، پتاسیم و فسفر موادی هستند که در نتیجه تغذیه میکروارگانیسم‌ها از مواد آلی تولید میشوند و در نتیجه تنها تعداد اندکی از مواد مغذی می‌ماند که باید به خاک افزوده شود.
8:بجای مواد پراکنده،در تراشهای ساختمانی استفاده میکنند.
9:بجای عایق صدا (آکوستیک)در ساختمانها استفاده میکنند.
10:بجای بستر حیوانات در دامداریها استفاده میگردد.
11:مقاومت خاک را در برابر ماشین آلات کشاورزی کم میکند.
رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره از مشخصه‌های گیاخاک میباشد که این بخاطر فراوانی کربن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86)آلی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%DB%8C) در ان است.
گیاخاک یا گیاه‌خاک (به انگلیسی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84% DB%8C%D8%B3%DB%8C):Humus) بخش آلی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%DB%8C) خاک است. گیاخاک باقیماندهٔگیاهان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87) واجساد جانوران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86) پس از مرگ آنها است. به طوری که که دیگر نتوان نوع گیاه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87) و جانور را تشخیص داد. گیاخاک سبب تیره رنگی خاک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9) میشود. علاوه بر این، گیاخاک سبب ورود آب (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%A8) و هوا به خاک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9) میشود و برخی از مواد مورد نیاز گیاهان را به آنها می‌رساند. روخاک معمولا گیاخاک بیشتری نسبت به زیرخاک دارد. همچنین گیاخاک در خاکهای کشتزارها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1)، باغها (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%BA) و باغچه‌ها (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DA%86%D9%87&action=edit&redlink=1) زیاد و در خاکهای بیابانی بسیار کم است. گیاخاک، آب خاک و فضای خالی بین ذرات خاک را افزایش میدهد که برای رشد گیاهان بسیار مفید است.
تولید کمپوست:
روشهای تِئوریک تولید کمپوست:
1:تجزیه هوازی(فرایندهمراه با اکسیژن هست)
2:تجزیه غیر هوازی(فرایند بدون اکسیژن)
روشهای تولید:
1)صنعتی
2)غیر صنعتی
1:صنعتی(سرعت در انجام کار،تهیه کود در کارخانه صورت میگیرد)
از جمله عملیاتی که در یک کارخانه صورت میگیردشامل:
*توزین
*پذیرش
*تغذیه:اضافه کردن مواد دیگر برای بالا بردن میزان مواد غذایی
*جداسازی
*خرد کردن:(به وسیله چاقوی مکانیکی یا دستی خرد شده و ریزمیگردد)
*سرند کردن
*عملیات تخمیر:مواد را در جایگاه ریخته وعملیات پوشش روی مواد راانجام داده تا عملیات تخمیر صورت گیرد.
*هوادهی ومخلوط کردن:هدف از هوا دهی تغذیه میکروارگانیسم ها از اکسیژن میباشد که موجب خروج بیشتر حجمCO2میشود
*رطوبت ::(آبیاری) چون باکتریها فعالیت میکنند نیاز به آب یا همان رطوبت دارند
*بسته بندی و فروش
کمپوست وقتی گرم میشودکه میکروب ها خوب فعالیت خود را شروع کرده باشند.
کمپوست هایی که در ظرف سا خته می شوند حرارت زیادتری را میگیرد نسبت به کمپوست هایی که در توده باز ساخته میشود و این طریق کمپوست سازی زودترآماده می شود.
در مرحله تخمیر در جه حرات باید به اندازه 20 الی 60 درجه سانتی گراد برسد.
درجه حرارت زیاد قارچ ها ، امراض، امراض نباتی، وبذر علفهای هرزرا از بین میبرد.
2:غیرصنعتی
(این روش به صورت سنتی میباشدکه در روستاها و شهرهای کوچک میباشد)
به روشهای گوناگون میباشد:
*روش حوضچه ای(این روش 30 تا 40 روزه آماده میشود)
* ” توده های سطحی
* ” توده های سطحی بلند
طرز تهیه کمپوست در خانه
با برگ های خشک باغچه منزل چه کنیم؟
سوزاندنبرگ ها باعث می شود که هوا آلوده شود و آلودگی هوا به سلامت جامعه صدمه میزند و برای افراد مبتلا به آسم و دیگر آلرژی ها بسیار خطرناک است و بدینترتیب سوزاندن برگ ها در حیاط منزل برای همسایگان ایجاد مزاحمت می کند. اصول شهرنشینی مدیریت های اجرایی قدیمی و کهنه ایی برای سوزاندن زباله ومواد زاید اعمال می کند.
کود همان خاک اصلاح شده و غنی شده است کهسلامت و حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد و مواد رستنگر را به ریز سازوارههای خاک افزوده و خاک را حاوی مواد معدنی می کند همچنین به خاک کمک می کندتا همیشه رطوبت خود را حفظ کرده و خشک نشود.
با بازیافت برگ های منزل میتوان بسیاری از هزینه های مالیاتی و مصرفی شهرداری کاهش داد.
چه باید کرد؟
بالاشبرگ کردن باغچه (با برگ پوشاندن سطح باغچه) می توان علاوه بر اینکه درزمانی که می بایست صرف جمع کردن برگ ها شود صرفه جویی کرد، مواد مغذی ومعدنی بیشتری را به خاک بخشید و آن را حاصلخیز کرد.
هنگامی که چمن هارا می چینیم بهترین راه این است که چمن های چیده شده به خاک بازگرداندهشود چراکه بدین طریق نیتروژن که بسیار ارزشمند است دوباره به خاکبازگردانده می شود و خاک حاصلخیزتر می شود. (سر زنی چمن های هزار فوتمربع_هر فوت معادل 48/30 سانتی متر است_ از سبزه زار ها حاوی 6 پوند_هرپوند 454 گرم است_ نیتروژن و 1 پوند پتاسیم است.)
بنابراین برگ هایدرختان را در مراتع، جنگلزارها، چمن زار ها در زیر درختان و بوته هابگذارید تا به تدریج تجزیه شود. یکی از راه های بازیافت این برگ ها کودسازی است که در این قسمت به آن خواهیم پرداخت:
طریقه کودسازی:
کودسازی یکی از راههای طبیعی فرایند بازیافت در منزل است که با استفاده ازبرگ ها و چمن های چیده شده و سایر مواد زائد باغچه این کار را انجام داد. ریز سازواره های طبیعی مانند ترکیزه ها و یاخته ها و غیره در اثر فعل وانفعالات با کود می تواند به گیاهان کمک کند تا بر امراض و آفت ها غلبهکنند. رطوبت کافی خاک، هوا و دمای مناسب به عملکرد طبیعی این ریز سازوارهها کمک می کند. در طول مدت زمان 5-4 هفته، هنگامی که خاک توسط مواد معدنیحاصلخیز می شود کود آماده است تا در باغچه مورد استفاده قرار گیرد.
خواص کود:
-- در اثر آبیاری خاک در عین حال که همیشه رطوبت خود را حفظ می کند فرو شستهنمی شود_مواد معدنی اش را از دست نمی دهد_ و نیاز به آبیاری کمتری دارد.
-- جلوگیری از ابتلا به بعضی آفت های گیاهی
-- کاهش نیاز به استفاده از آفت کش ها و قارچ کش ها به دلیل وجود میکروب ها و قارچ های مفید در خاک
-- افزایش میزان برداشت محصولات کشاورزی و گل ها
-- بهبود ساختار خاک
-- بازیافت مواد از راه طبیعی، کمک کردن به سلامت خاک و حاصلخیزی خاک بدون استفاده از کود های شیمیایی
-- صرفه جویی در فضا از طریق نیاز کمتر به محل های دفن زباله و کاهش تولید گاز متان
روش های تهیه کود:
1- شاخ و برگ ها و میوه ها _هم سبز رنگ و هم زرد رنگ_ را جمع کنید. برگ ها ومیوه های سبز حاوی مقادیر بالای نیتروژن هستند(برای این کار از علف هایهرز که توسط ریشه های زمینی رونده تکثیر می سوند استفاده نکنید.) همچنینمی توانید از کود حیوانات گیاهخوار نیز استفاده کنید. شاخ و برگ های زردرنگ، میوه های درخت کاج، برگ های سوزنی شکل)که ابتدا می بایست خرد شوند ونباید تشکیل دهنده بیش از 10% کل کود باشند) و خاک اره چوب(علاوه بر کربندارای نیتروژن نیز می باشد) حاوی مقادیر بالای کربن هستند.
2- هنگامی که این مواد را انباشته می کنید در یک سمت مواد سبز رنگ و در طرف دیگر زباله های زرد رنگ را بگذارید.
3- کمی از خاک باغچه را به آن اضافه کرده و سپس آنها را خرد کنید تا بدین وسیله کود سریعتر درست شود.
4- به آن آب اضافه کنید تا کود همیشه رطوبت خود را حفظ کند.
5- این توده را هفته ای یک بار زیر و رو کنید. ) با این کار کود سریعتر درست می شود.)
6- هنگامی که رنگ توده سیاه شد و دیگر مواد داخل آن قابل تشخیص نبودند کودآماده است. این پروسه بین 4 هفته تا یک سال ممکن به طول بیانجامد که بستگیبه زیر و رو کردن مداوم کود و مرطوب نگه داشتن همیشگی آن دارد
کمپوست سازی خانگی را می توان به دو صورت انجام داد : 1- به صورت غیر فعال ( مواد را به حال خود رها کرده تا تجزیه شوند . ) 2- به صورت فعالهر گاه شما در کار فرآیند دخالت کنید کمپوست فعال دارید . کمپوست سازی غیر فعال حداقل زمان و انرژی شما را طلب می کند . این کار از طریق جمع آوری مواد آلی در یک توده دلخواه انجام می گیرد . ممکن است زمان آن طولانی باشد ( یک یا دو سال ) ولی مواد آلی در هر نمونه ای به کمپوست تبدیل خواهد شد . استفاده از یک حصار سه طرف از جنس سیم یا آجر بهتر از توده بهم ریخته ای در حیاط شماست و باعث ایجاد یک توده منظم و زیبا می شود به آن علف های کوتاه شده ، برگ و زائدات آشپزخانه را اضافه کنید ( همیشه این مواد را با 8 اینچ مواد دیگر ترکیب کنید ) توده کمپوست به مروز زمان در اثر تجزیه تحلیل می رود . برای دیدن کمپوست تولید شده در ته مخزن یک تا دو سال صبر کنید . وقتی آماده شد ، با بیل آنها را در فرغون ریخته و در باغچه خود بریزید . مواد سبز و قهوه ای رنگ را برای داشتن یک ذخیره کمپوست تولید شده بیفزائید . بعد از سال اول بیشتر توده های ساده چند متر معکبی کمپوست تولید می کنند . کمپوست سازی فعال ، حضور فعال شما را می طلبد که شامل زیر و رو کردن گهگاه توده تا صرف کامل انرژی و زمان شما می شود . اگر از تمام تکنیک های کمپوست سازی استفاده کنید ، پس از 3 تا 4 هفته به کمپوست دست پیدا می کنید . سرعت کمپوست سازی شما بستگی به چگونگی جمع آوری مواد ، خرد کردن آنها و ترکیب آنها یکدیگر دارد . دسترسی به کربن و نیتروژن متعادل در صورتی که توده کمپوست را سریعاً تهیه کنید آسان تر خواهد بود . لایه بندی مواد کار سختی است ولی مخلوط کردن مواد با یکدیگر هم به همان شکل عمل می نماید . برای تولید کمپوست فعال روش کلی زیر انجام پذیر است : موادی را که می خواهید کمپوست نمایید بصورت لایه ای به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که روی زمین تهیه نموده اید ، قرار دهید و به ازای هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود 100 گرم فسفات دی آمونیوم یا سوپر فسفات بر روی مواد اضافه کنید . ( در صورتی که از سوپر فسفات استفاده می کنید بهتر است حدود 40 گرم اوره به ازای هر 100 گرم سوپر فسفات اضافه می شود ) پس از پاشیدن کود شیمیایی اقدام به آب پاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همین شکل اضافه کنید . می توان لایه هایی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب با لایه های مواد کمپوست شونده قرار داد . در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفاده می شود . به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست . اما به فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد . ترکیب کودشیمیایی که برای تحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت و ترکیب شیمیایی مواد کمپوست شونده بستگی دارد . پاشیدن چند کیلوگرم اوره به ازای هر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در مورد بقایای چوب بری ها لازم است کلیه عناصر غذایی به کمپوست اضافه شود . مواد کمپوست شونده را می بایستی همیشه مرطوب نگه داشت و هر 2 تا 4 هفته آن را مخلوط و زیر و رو نموده تا به خوبی تهویه و یکنواخت گردد . زیر رو کردن زیاد توده موجب می شود که حرارت کمپوست بالا نرفته و آفات و عوامل بیماری زای موجود در مواد از بین نرود . تجزیه غالباً در دمای داخلی بین 104 تا 131 درجه فارنهایت اتفاق می افتد .ترمومترهای کمپوست را می توان در مغازه های لوازم کشاورزی پیدا کرد . جابجایی توده وقتی توده در بین این دماها باشد تولید نمی شود . ولی هنگامی که دما بین 104 یا بالای 131 درجه فارنهایت باشد باید توده را زیر و رو کرد . این کار باعث می شود تا توده کمپوست در اوج خود عمل کند . بسیاری از میکروب های بیماری زا پس از 10 تا 15 دقیقه قرار گیری در معرض دمای 131 درجه فارنهایت کشته می شوند . هر چند که برخی از آفت های گیاهی تنها وقتی می میرند که در معرض دمای 140 تا 150 درجه فارنهایت قرار بگیرند . اگر مشکل شما آفت های گیاهی هستند بگذارید در مرحله اول گرم کردن دمای توده به 150 درجه برسد و بعد دما به دمای اصلی برگردد . کمپوست زمانی آماده مصرف می شود که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شده باشند .مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط فوق فرق می کند . زباله های شهری پس از مدتی حدود 6 هفته کمپوست می شوند . کمپوست شده کامل خاک اره گاهی چندین ماه طول می کشد معمولاً خاک اره را حدود 6 هفته در شرایط مناسب می پوشانند تا ترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند . تهیه کمپوست در کارخانه ها فرآیند تولید کود در کارخانه به روشی طراحی شده است که طی آن علمیات تخمیر در یک سالن سر پوشیده انجام گرفته که با کنترل دما و رطوبت و هم زن و هوا دهی به موقع توده زباله ، علاوه بر کاهش زمان تخمیر زباله از تولید و انتشار بوهای نامطبوع جلوگیری به عمل می آید . تولید کود آلی به طور کلی در 3 بخش صورت می گیرد : 1- سالن پذیرش 2- سالن تخمیر 3- آماده سازی نهایی زباله های حمل شده از سطح شهر در داخل این سالن تخلیه شده و سپس لودر مواد داخل سالن را توزیع نموده و در محدوده ای به مساحت تقریبی 1000 متر مربع انبار می کند . در زمان شروع به کار کار خانه مواد توسط ماشین آلات به داخل هاپر ریخته می شود و از آنجا توسط یک واحد نوار نقاله زنجیری به خطوط دیگر هدایت می گردند . مواد در مسیر انتقال از روی نوارهای نقاله وارد سرند دوار اولیه و بعد از آن سرند ثانویه می شود . این دستگاه ها وظیفه جداسازی قطعات درشت را دارند و دارای طول حدوداً 9 متر و قطر دهانه 5/2 متر و چشمه هایی به قطر 5 و 10 سانتیمتر می باشند . مواد در مسیر خط پس از عبور از سرندها به دو قسمت زیر گذر سرند و سرریز تقسیم می شوند . موادی که دارای ابعاد بزرگتری هستند با شیب ملایمی که سرندهای دوار دارند به خروجی ها هدایت شده و پس از عبور از یک مرحله جداسازی دستی که توسط نیروی انسانی در دو سوی خط انجام می شود ، ضایعات تخلیه نایلکس به بیرون سالن هدایت و جهت دفن در محل دفن زباله شهری بارگیری می گردند . در سالن تخمیر عملیات توده گذاری ، همزنی و هوا دهی به طور پیوسته انجام می گیرد . مواد ابتدا از طریق یک دستگاه نوار نقاله وارد کریدوری که در وسط سالن تعبیه شده می گردد و سپس از طریق دستگاهی به نام تریپر که در طول کریدور قادر است روی ریلهای خاص خود حرکت کند به روی یک پل فلزی و نقاله های زنجیری هدایت مواد در کف سالن ریخته می شود . در این سالن در مجموع 24 محدوده مجزا (پایل ) با ظرفیت هر یک 350 تن وجود دارد .لازم است که یک سیستم تهویه بسیار قوی حاوی حداقل 12 فن فشار قوی در سالن تعبیه شود در سالن تخمیر کارخانه کمپوست به منظور انبار کردن لایه ای مواد و همزنی معمولاً از مجموعه ای به نام استاکر که شامل یک واحد پل فلزی با دهانه حدوداً 26 متر و یک واحد همزن مارپیچی استفاده می شود . هوادهی و همزنی مواد که فرمان های به هنگام آن از طریق اتاق کنترل و کامپیوتر صنعتی صادر می شود در سیکل تقریبی 22 روز ادامه یافته و نهایتاً پس از طی این دوره توسط لودر و کمپرسی به محوطه انبار هدایت شده که این مواد به مدت 60 روز نیز در محوطه باز نگه داری می گردند . پروسه تخمیر در یک محیط سرپوشیده که دما ، رطوبت و میزان هوای ورودی آن قابل کنترل است انجام می پذیرد . بنابراین ضمن آن که از تخصیص زمان اضافی برای نگه داری مواد در طول دوره از خروج مواد مغزی گیاه در شیرابه استمالی جلوگیری شده و محصول تولیدی از کیفیت مطلوبی برخوردار می شود . در طی دوره 22 روزه ماندگاری مواد در این سالن ، مواد آلی توسط میکرو ارگانیزم های موجود در زباله و حضور هوایی که توسط فن هایی از کف سالن به داخل توده زباله دمیده می شود تجزیه می گردد . حاصل این فرآیند تجزیه دی اکسید کربن ، بخار آب و یک ته مانده جامد و مقدار قابل توجهی انرژی است . این مواد بدست آمده طی مراحل دیگری آماده سازی نهایی کمپوست ایده آل تبدیل شده پس از بسته بندی به جهت فروش عرضه می گردند .کمپوست هایی که در توده باز ساخته میشود بنام کمپوست های آهسته یاد میشوندوکمپوست ها یی که در یک ظرف تهیه میگردند بنام کمپوست های سریع یادمیشوند. کمپوست توده آهسته مدت 3-8 ماه را طول می کشد که ساخته شوند کمپوست توده سریع درجه حرارت زیاد را گرفته و در مدت 1-3 ماه آماده میگردد.
وقتی که کمپوست آماده می شود*درجه حرارت کم میشود.* کمپوست رنگ سیاه و تیره را به خود میگیرد.*کمپوست مانند ذرات خاک بوده و بویخاک را میدهد.
مواد موجود در کمپوست و توصیه های لازم جهت داشتن کمپوست جذب تقریباً هر ماده ای برای ساخت توده کمپوست مناسب می باشند . توده کمپوست به نسبت مناسبی از مواد غنی کربنی یا ( مواد قهوه ای رنگ ) ، نیتروژنی یا ( مواد سبز رنگ ) احتیاج دارد . در بین مواد قهوه ای رنگ برگهای خشک ، کاه و خورده های چرب وجود دارد . مواد نیتروژنی سبز رنگ و تازه هستند . مانند علف های کوتاه شده و ته مانده غذای آشپزخانه . ترکیب نوع خاصی از مواد یا تغییر نسبت آن ها می تواند در سرعت تجزیه تغییراتی را ایجاد کند . دسترسی به بهترین ترکیب که از تجزیه بدست می آید ، امری بسیار مهم در این پروسه است .نسبت ایده آل این مواد 25 بخش قهوه ای به یک بخش مواد سبز است . درصد زیاد کربن باعث تجزیه آهسته مواد شده در صورتی که درصد زیاد نیتروژن ، پروتئین تولید می کند . برگ ها درصد زیادی از مواد باغی را تشکیل می دهند . این برگها سرشار از مواد معدنی می باشند که از ریشه در خت بدست آمده و منبع طبیعی کربن می باشند . برگ درختان بلوط ، ماگنولیای جنوبی ، درخت های راش برای کمپوست سازی بسیار سفت و گوشتی هستند . در عمل کمپوست سازی باید از چوب درختانی مانند بسیار سفت و گوشتی هستند.در عمل کمپوست سازی باید از چوب درختانی مانندگردوی سیاه ، برگ های اکالیپتوس و سوماک و کلاً گیاهانی که مقداری سم در خود ترشح می کنند ، پرهیز کرد . چون مدت زمان تهیه کمپوست را افزایش می دهند . استفاده زیاد از برگ های سوزنی کاج کمپوست ما را اسیدی می کند که برای خاک های قلیایی مفید است . علفهای کوتاه شده سریع تجزیه می شوند و به اندازه فضولات دارای نیتروژن مفید است از آن جا که علف های کوتاه شده در یک جا جمع می شوند ، هوا به آن ها نرسیده و بو می گیرند.این امر آنها را سرشار از مواد قهوه ای می نماید . اگر برای کمپوست مقدار قابل توجهی علف کوتاه شده دارید ، برای خشک کردن ، آنها را حداقل یک روز زیر نور آفتاب روز زمین پهن کنید بعد از اینکه این برگ ها به رنگ زرد یا کاهی تبدیل شدند ، دیگر اسیدی نخواهند بود . زائدات آشپزخانه شامل پوست هندوانه ، پوست هویج و موز ، هسته سیب و هر نوع مواد قابل بازیافت دیگری می توان از آن در عمل کمپوست سازی استفاده کرد . در حالی که تکه های گوشت و دیگر فرآورده های آن محصولات روزمره و غذاهای چرب مانند سس سالاد و کره بادام زمینی و همچنین مواد غیر غذایی مانند مدفوع گربه و سگ ، مو ، زغال سنگ ، آهک برای تولید کمپوست اصلاً مناسب نیستند . خاکسترهای چوب که از شومینه بدست می آیند می توانند به ترکیب کمپوست اضافه شوند . خاکستر قلیایی است . پس نباید بیش از 2 سطح با ابعاد 3*3*3 به کمپوست خاکتسر اضافه نمود . باید در استفاده از خاکستر زغال سنگ پرهیز کرد . چون زغال سنگ معمولاً دارای مقدار زیادی سولفور و آهن می باشد که می تواند به گیاهان آسیب برساند زغال چوب به خوبی تجزیه نمی شود و بهتر است از آن استفاده نشود . آشغال باغی باید به کمپوست اضافه شود . آشغال های باغی شامل گیاهان ضعیف ، شاخه های باریک و گل های پژمرده می باشند . اگر چه علف های هرز و بذرهای آن وقتی دمای داخلی کمپوست به 130 درجه فارنهایت می رسد می میرند ولی بعضی از آنها نیز باقی خواهند ماند . برای مقابله با این مشکل علف های هرز را با سیستم ریشه ای مقاوم یا علف های هرزی که بذر خواهند داد باید کمپوست کرد . کاه و یونجه فاسد شده منبع کربن فراوانی برای کمپوست بویژه در جایی که برگ کمی در کمپوست وجود دارد ایجاد می کنند . یونجه از کاه نیتروژن بیشتری دارد . کاه و یونجه ممکن است دارای بذرهای علف های هرز باشند . بنابراین دمای داخلی کمپوست باید زیاد باشد . به علاوه لوله های باریک گاه باعث ورود هوا به داخل کمپوست می شود . فضولات یکی از بهترین موادی است که می توان آن را به کمپوست اضافه کرد . فضولات دارای مقدار زیاد نیتروژن و موجودات ریز مفید می باشند . برای کمپوست می توان از فضولات خفاش ، گوسفند ، اردک ، خوک ، گاو ، کبوتر ، و تمامی حیوانات علف خوار استفاده کرد . بهتر است از فضولات حیوانات گوشتخوار در کمپوست استفاده نشود چون دارای مواد بیماری زای خطرناک هستند . اکثر فضولات وقتی که تازه هستند ، ( گرمند ) یعنی آنقدر غنی از مواد غذایی هستند که می توانند ریشه نازک گیاهان را بسوزانند و یا دمای کمپوست را بالا برده و کرم های خاکی و باکتری های مفید را نابود کنند . جلبک ها و خزه ها منابع خوبی برای کمپوست سازی هستند . قبل از استفاده این ها در کمپوست باید نمک آنها با آب شستشو شود . موادی که می توان به کمپوست اضافه کرد بسیار زیادند . از جمله این مواد می توان به چوب ذرت ، زائدهای پنبه ای ، آشغال های رستوانها یا بازارهای کشاورزی ، زائده های درخت انگور ، خاک اره ، شن سبز ، سم ها و شاخه های خوراکی ، رازک ، پوسته بادام زمینی ، کاغذ و مقوا ، خاک سنگ ، دانه های پنبه خوراکی ، استخوان خوراکی ، زائدات مرکبات ، قهوه ، یونجه و حلزون زمینی اشاره کرد . جدول مربوط به عناصر موجود در کمپوست با درصدهای مناسب :
PPM
درصد
2500-60
منگنز
250-2
مس
750-25
روی
درصد
عنصر
5/3- 5/3
نیتروژن
15-1/0
فسفر
5/5-25/0
پتاسیم
25/1-45/0
کلسیم
5/0-25/0
منیزیم
75/0-2/0
گوگرد
5/3-15/0
سیلیسیم
25/1-15/0
سدیم
75/0-5/0
کلر
5/0-04/0
آلومینیم
05/0-04/0
آهن
البته لازم به ذکر است که این امر غیر ممکن است که تمام عناصر در جدول فوق در یک کود کمپوست جای گیرد و معمولاً تعداد خیلی کمتری از این عنصر در یک مقدار کود کمپوست قرار دارند ولی بطور کلی برای یک کمپوست آلی باید مقادیری نزدیک به جدول ذیل داشته باشیم :
7-6/5
PH
Mmhos/Cm
5/3-2
نمک محلول
PPM
40 <
آمونیوم
PPM
9-6
فسفر
PPM
200-150
پتاسیم
PPM
350-180
کلسیم
PPM
150 <
سدیم کلرید
در جدول ذیل مقادیر به ترتیب پایین ، متوسط و بالای پارامتر ها را مشاهده می کنید .
واحد
بالا
متوسط
پایین
پارامتر
-
8 >
5/7- 6
5
PH
Mmhos/Cm
10 >
6/3
2-1
نمک محلول
PPM
-
200-100
100 <
نیترات
PPM
40 >
-
10 <
آمونیوم
PPM
40 >
30-10
10 <
فسفر
PPM
400 >
300-200
100 <
پتاسیم
PPM
400 >
300-200
100 <
کلسیم
PPM
150 >
140-80
75 <
سدیم کلرید
مشکلات تهیه کمپوست
اگر کمپوست بوی بد بدهد چه اتفاقی افتاده؟
ممکن است زیاد تر شده باشد. به همین دلیل میکروبها فعالیت خود را از دست داده و این خود باعث ایجاد مشکل میشود در امر ساختن کومپوست .
راه حل این است:
ازآب انداختن زیاد خودداری کنید.
روی توده را بپوشانید تا از ریزش
باران جلوگیری شود.در قسمت پائین
توده یک آبروبسازید(ایجاد زهکش).
• مقدار زیاد برگ های سوزنی و پوست درختان سوزنی ممکن است زیاد تیزابی باشد و برای میکروب ها منا سب نباشد.
چه اتفاق می افتد اگر چیزی رخ ندهد وکمپوست گرم نگردد؟
• موادافزودنی به صورت کافی وجود ندارد.
• آب باندازه کافی وجود ندارد.
• کمپوست نیاز به جابجایی دارد.
فواید و اثرات استفاده از کمپوست
• خاک سنگین را سست مینماید
• خاک را قادر به گرفتن آب بیشتر مینماید.
• شما می توانید آنرا در خاکهای ضعیف مخلوط
نمائید تا برای تغذیه نبات مناسب گردد.
شما میتوانید کمپوست را به روی خاک به اندازه 2- 5سانتیمتر هموار نمائیدمانند مالچ عمل نموده وخاک را آماده جذب آب می نماید.
کود آلی کمپوست در خاک های سنگین دانه بندی و تخلل خاک را بهتر می سازد و نفود پذیری و تهویه خاک را بهبود می بخشند . در خاک های سبک مانند اسنفج به نگهداری آب و مواد غذایی کمک نموده و از شتستشوی آن جلوگیری می کند . اجزای ریز و درشت و مواد معدنی را در بر گرفته و به تشکیل خاک دانه کمک می کند . حالت چسبندگی خاک را کاهش داده و از مقاومت خاک در مقابل ماشین آلات کشاورزی می کاهد و عملیات زراعی با خاک با انرژی کمتری انجام می گیرد . کمپوست می تواند 2 تا 6 برابر خود آب نگهداری نموده و از هدر رفتن آن جلوگیری کند . به خاک رنگ تیره داده و به جذب حرارت و گرم نگه داشتن خاک کمک می کند . کمپوست دارای عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف مورد نیاز گیاهان می باشد که این مواد را به تدریج آزاد و در اختیار گیاهان قرار می دهد . ذرات هوموس ترکیابت ازت کربن اسید فولیک حاصل از کمپوست دارای خاصیت جذب کنندگی شدید می باشد که عناصر غذایی را به خود جلب نموده و به آسانی در اختیار گیاهان قرار میدهد . کمپوست عموماً فعالیت های بیولوژیکی خاک را تشدید نموده و به حاصلخیزی خاک کمک می کند . کمپوست دارای خاصیت اسیدی است و در جذب بعضی از مواد غذایی غیر محلول نقش اساسی داشته و از فرسایش خاک جلوگیری می کند . کمپوست علاوه بر کمیت در ارتقای کیفیت محصول هم نقش اساسی دارد . استفاده از کمپوست موجب افزایش مقاومت گیاهان در مقابل امراض می گردد . هوموس و مواد آلی خاک را افزایش داده و بعضی از ویتامین ها ، هورمون ها و آنزیمهای مورد نیاز را تامین می کند که این مواد نمی توانند بوسیله کودهای شیمیایی تامین گردند . در جلوگیری از تغییر اسیدیته خاک همانند یک بافر عمل می کنند . وقتی که در هنگام کمپوست شدن درجه حرارت به 60 درجه یا بیشتر می رسد ، عوامل پاتوژن و بیماری زا ، تخم انگلها ، و بذر علفهای هرز را نابود می کند . وزن مخصوص ظاهری خاک را به شدت کاهش داده و بنابراین برای خاک های سنگین و رسی بسیار مناسب و مفید است.
محاسن و معایب کودهای شیمیایی و آلی
ردیف
نوع کود
محاسن
معایب
1
شیمیایی
راحتی کار
شستشوی سریع از خاک
هزینه انتقال و جابحائی کم
تاثیر برساختمان خاک در طولانی مدت
تاثیر سریع
عناصر پرمصرف عمدتا تامین میشود
2
آلی
بهبود ساختمان خاک
غلظت کم مواد
کنترل فرسایش
هزینه انتقال
تامین عناصر مختلف زیاد
هزینه مصرف
کمک به بهداشت محیط زیست
نسبت بالای کربن به ازتC/N
رده بندی کمپوست از لحاظ سمیت
رده بندی از لحاظ سمیت
وزن خشک گیاه نسبت به شاهد
رده بندی از لحاظ سمیت
درصد جوانه زنی
عالی
90<
بدون سمیت
85<
خوب
80-90
سمیت متوسط
70-85
متوسط
65-80
سمی
50-70
ضعیف
40-65
خیلی سمی
30-70
خیلی ضعیف
40>
کاملا سمی
30>
رده بندی کمپوست از لحاظ رسیدگی
شاخص رسیدگی
مرحله فرآوریرده
رده
8
رسیدگی کامل قابل استفاده برای تمامی مصارف
کمپوست رسیده
7
رسیدگی تقریبا کامل قابل استفاده برای تمامی مصارف
6
اتمام فراوری و آماده برای استفاده
کمپوست فعال
5
درحال اتمام فرآوری و مصارف محدود
4
مرحله متوسط فعالیت
3
کمپوست فعال برای مصارف بسیار محدود
2
کمپوست تازه
کمپوست خام
1
مواد خام
آزمایش ساده برای رسیدگی کمپوست
آزمون کیسه:[1] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn1)کمپوست را درون یک کیسه پلاستیکی آب بندی شده به مدت چند روز نکگه دارید نباید هیچ گونه بوی بدی را از خود منتشر کند.
آزمون جوانه زنی:[2] (http://www.njavan.com/forum/#_ftn2)می بایست روشن شود که آیا بذر ها درون کمپوست جوانه می زنند یا نه؟
ضرورت بهبود کیفیت و بهینه سازی فرآیندهای تولید کمپوست در ایران
رشد سریع جمعیت شهرها همراه با توسعه صنایع موجب افزایش مصرف و در نتیجه تولید مواد زائد جامد گردیده است.این موضوع موجب پدید آمدن معضلات بهداشتی و زیست محیطی شدیدی بویژه در کلان شهرهای بزرگ شده است که در صورت عدم مدیریت صحیح می تواند بحرانهای عظیمی در جوامع بشری به وجود آورد.یکی ازروشهای بسیار موثر در مدیریت و خنثی کردن آثارنامطلوب پسماندها، تبدیل آنها به کمپوست و بهره گیری بهینه از آنها به عنوان کود آلی در کشاورزی است .تهیه کمپوست از زباله مخلوط با توجه به ترکیبات فیزیکی و شیمیایی آن، موضوع مهمی است که می بایست توجه خاصی به آن شود. عدم رعایت استانداردهادر تهیه کمپوست و نادیده گرفتن کیفیت آن از نظر میکروارگانیسمهای پاتوژن ،سموم آلی و معدنی بویژه فلزات سنگین، موجب کندی درروند رو به رشد صنعت کمپوست و بازنگری در فرآیندهای آن شده است.
این پژوهش از نوع مروری بوده که به روش کتابخانه ای و با استفاده از مدارک و سوابق موجود ، ضمن تحقیق در تاریخچه کمپوست سازی جهان و ایران ، روشها و شیوه های مختلف تبدیل پسماندهای فساد پذیر را مورد بررسی قرار داده است. در طی این بررسی مشخص گردید ، کمپوست تهیه شده از زایدات مخلوط شهری به دلیل دارا بودن فلزات سنگین ، ایجاد اثرات سوء زیست محیطی و اقتصادی نبودن سیستم آن، مدت زمانی است در کشورهایی نظیر آلمان، هلند ، اتریش، سوئیس و فرانسه به عنوان پیشگامان صنعت کمپوست سازی به روش نوین ، به حالت تعلیق درآمده و یا در مراحل تبدیل آنها به تهیه کمپوست از زائدات گیاهی جدا شده از مبداء هستند.بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، اصلاح روشهای معمول کمپوست سازی و رویکرد به کودهای بیولوژیکی نظیر روشهای بیوراکتوری استفاده از قارچهای ریزوبیوم، باکتریهای اکسید کننده گوگرد ( تیوباسیلوس ها) و اختلاط مواد زائد با کودهای حیوانی از جمله شیوه های جدید تولید کمپوست های فاقد مواد سمی ، می بایست در ایران و براساس :تامین اعتبارات کافی جهت انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی ،انجام کارشناسی های لازم و دقت در تدوین استانداردهای کمپوست تولیدی باتوجه مواد 3 و 6 قانون مدیریت پسماندها توسط مراجع ذیربط ،باتوجه به گسترش روبه رشد سیستم های کمپوستینگ بازنگری درروشهای فرایندی آنها برمبنای کاهش موادسمی نظیرفلزات سنگین وعوامل پاتوژن مدنظرقرارگیرد.اطلاع رسانی ، تبلیغات و آموزش جامعه در خصوص جداسازی وبازیافت مواد زائد در محل تولید، مورد توجه کافی واقع شود.
رشد بی رویه جمعیت به ویژه در مناطق شهری و پدید آمدن کلان شهرها، تمرکز جمعیتی وموج مصرف گرایی همگام با پیشرفت تکنولوژی موجب تولید مواد زائد جامد متنوع با طیف وسعی در جهان گردیده است، به طوریکه آهنگ رشد آن درهمه کشورها ازجمله کشور ایران به طور چشمگیری درحال افزایش می باشد. مسلما این روند، نتیجه غیر قابل اجتناب توسعه بوده و موجب مصرف بی رویه منابع طبیعی واولیه و خروج میلیون ها تن مواد از چرخه مصرف می باشد.به همین دلیل یکی ازمهم ترین ارکان محیط زیست وبهداست محیط، مدیریت مواد زائد جامد می باشد که شامل مجموعه ای از مقررات منسجم و هماهنگ در زمینه کنترل ، تولید ، ذخیره ویا جمع آوری ، حمل ونقل ، پردازش ودفع آن است. متاسفانه دراکثر کشورهای درحال توسعه توجه مناسب وعلمی به مقوله مواد زائد نشده است که این امر موجب آلودگی های شدید محیط زیست به ویژه درشهرهای بزرگ گردیده است . براساس یک مطالعه جامع توسط سازمان جهان بهداشت ((WHO عدم توجه به جمع آوری ودفع صحیح زباله می تواند32 مشکل زیست محیطی را فراهم نماید که مقابله با آنها به سهولت امکان پذیر نمی باشد. بی تردید برنامه ریزی درجهت دفع صحیح زباله وتوجه به اثرات زیانبارآن بر محیط زیست درهر کشوری یکی از اصول مهم و ضروری در راستای تامین منافع بلند مدت وحرکت درمسیر توسعهپایدار می باشد.مسلما ماهیت وترکیب زباله در کشورهای مختلف با همدیگر متفاوت می باشد وبستگی کاملی به فرهنگ وسنن ، عادات غذایی ، وضعیت جغرافیایی، اقتصادی وسایر فاکتورهایی نظیر تکنولوژی موجود دریک منطقه را دارد .لذا هر گونه مدیریت وبرنامه ریزی دراین راستا می بایست براساس شرایط موجود محلی انجام گیرد. امروزه همگام با رخدادهای بزرگ فرایند های علمی صنعتی، در زمینه مدیریت مواد زائد نیز تحولات چشمگیری ایجاد شده است وطرح ها وروش های بسیار موثر در مبارزه وخنثی سازی اثرات نامطلوب زباله ها درحال انجام است که مهمترین آن روش بازیافت وتبدیل زباله ومواد قابل تجزیه بیولوژیکی آن به کمپوست وکود آلی است. اما آنچه مسلم است این است که روشهای تلنبار ودفن (Dumping&Landfill) به دلایل ایجاد مخاطرات متعدد زیست محیطی درمنابع آب ،هوا،خاک وغیر قابل استفاده نمودن سطح وسیعی اززمینها،کاربرد خود را درجهان امروزی از دست داده است .هم اکنون بسیاری از کشورهای توسعه یافته بارویکردی هدفمند اقدام به اجرای برنامه های بازیافت از مبدا وتولیدکمپوست اززباله شهری می نمایند .
آمار وارقام تولید کمپوست
درتولید کمپوست اززباله شهری،اسپانیا17%،هلند5% و آمریکا 3.5% اززباله های شهری خود را به کمپوست تبدیل می نمایند. ژاپن وسوئد نیز با2.5% وآلمان 1.5% اززباله های خود را درکارخانجات کمپوست فراوری می نمایند.
.خوشبختانه طی سالهای اخیر درایران نیز احداث کارخانه های کمپوست از 2واحد به بیش از20 واحد رسیده که این امرنشان دهنده درک مسئولین ومدیران به مقوله های محیط زیست وتوسعه پایدار درکنار صرفه های اقتصادی وجنبه های اشتغال زایی درکشورمی باشد.
متاسفانه آماری درخصوص تولید وصادرات و واردات کمپوست در سایت خوار وبار جهانیFAO در دسترس نمی باشد.
این پژوهش از نوع مروری بوده که به روش کتابخانه ای وبررسی نتایج مطالعات انجام شده درسالهای پس از1990درکشورهای آلمان،هلند،اسپانیاوهند،هم چنین طرح های تحقیقاتی انجام شده درداخل کشور واستفاده از مدارک وسوابق موجود درامر روشهای جمع آوری ودفع موادزائد جامد انجام شده است.
براساس گزارشات سازمانهای بین الملل روزانه بین 3.5الی4 میلیون تن زباله درسراسر دنیا تولید می شود که متوسط جهانی موادقابل تجزیه بیولوژیکی درزباله 40% می باشد. درحالی که این مواد درزباله های ایران به طور متوسط60 الی 70درصد می باشد.
.امروزه تحقیقات نشان می دهد کمپوست حاصل اززباله می تواند جایگزین یک سوم نیاز کودی دربخش کشاورزی ،بدون کاهش عملکرد محصولات باشد.براین اساس، اصلاح خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک وایجاد مقاوت محصول نسبت به بیماری وآفت های رایج از نکات مثبت استفاده ازکودهای آلی نسبت به کودهای شمیایی می باشد.امااخیرا روشهای تهیه کود کمپوست اززائدات مخلوط شهری به سبب داشتن فلزات سنگین نظیر کادمیوم،سرب وغیره ، تولید بوهای نامطلوب ومسائلی ازقبیل بالا بودن درصد مواد متفرقه ازرونق خوبی برخوردار نمی باشد به طوریکه بسیاری ازکشورهای پیشرفته درصنعت کمپوستینگ نظیر آلمان وهلند، تولید کمپوست رااز زباله مخلوط شهری که درکارخانجات اقدام به جداسازی مواد غیرقابل تجزیه(پلاستیک،فلزات،شیشه وغیره) می نمودند رابه حالت تعلیق درآورده اند. رویکردهای جدید فرایندهای کمپوست سازی ازسال 1990روشن ساخته است که درصورت تفکیک زباله درمبدا تولید،برای تجهیزات فرایند کمپوست بهتر از زایدات مخلوط شهری است.همچنین هزینه تاسیسات کارخانه کمپوست دراین روش نسبت به زباله مخلوط بسیار کمتر بوده وکاهش فلزات سنگین وسایر آلاینده های شیمیایی به نحو چشمگیری میباشد . نتایج مطالعات انجام شده درکشور آلمان نشان میدهد که مقدار کادمیوم وسرب درکمپوست مخلوط،هشت برابر بیشتر از بیوکمپوست می باشد. درطی این مطالعات آلاینده های فیزیکی ازجمله شیشه،پلاستیک ،فلزات ،چرم وغیره درصد ناچیزی را دربیوکمپوست حاصله دارا بوده است. برطبق پژوهش های انجام شده برکمپوست کارخانجات موجود درایران ،مشکل اصلی ازدیدگاه بهداشتی- زیست محیطی، وجود مقادیر زیاد وبالاتر از حداستاندارد فلزات سنگین دراغلب آنها می باشد. به طوریکه عناصر مس، کادمیوم وروی در کمپوست های تولیدی به ترتیب بیشترین تفاوتها رابا مقادیر استاندارد دارا می باشد.
تهيه بيوکمپوست از فضولات شهري در مقايسه با ساير روش‌هاي دفع زباله، بخصوص سوزاندن، ارزان تر و اقتصادي تر است، بطوريکه در حوالي شهرها با سرمايه گذاري کمي مي‌توان کود مناسبي جهت توسعه فضاي سبز شهري و يا به منظور فروش تهيه نمود. يادآور مي‌شود که به علت گنجايش نسبتا زياد تاسيسات تهيه کمپوست و نيز محدوديت حجم توليد و الزام به رعايت زمان تبديل مواد آلي زباله به کمپوست، نمي‌توان کليه زباله هاي شهري را به کود کمپوست تبديل کرد، بلکه استفاده از روش‌هاي ديگر دفع زباله نظير دفن بهداشتي نيز يک مسئله اجتناب ناپذير است. از آنجا که بيش از 70% از زباله هاي شهري در ايران را مواد آلي تشکيل مي‌دهند توليد بيوکمپوست مي‌تواند بخوبي در صدر برنامه هاي بازيافت و دفع بهداشتي زباله در کشور ما قرار گيرد.
نتايج و بحث :
براساس نتایج حاصل از مطالعات وطرح های انجام شده درزمینه مدیریت موادزائد جامد، کودهای آلی حاصل از مواد تفکیک شده درمبدا تولید از نظر خواص فیزیکی وشیمیایی نسبت به روشهای تولید کمپوست زباله های شهرکه درکارخانجات تفکیک وبازیافت می شوند دارای مزایای بیشتری می باشند. اهم خواص فیزیکی و شیمیایی بیوکمپوست عبارتنداز:
1- غنی بودن از نظر ترکیبات هوموسی(مواد نیتروژن دار وکربن دار)
2- وزن مخصوص کمتر وفقدان بودن بوهای ناهنجار
3- قابلیت نگهداری آب باحجم بالا
4- دارا بودن عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان که تحت عنوان obligo elements نامیده می شوند نظیر بور، روی،منگنز، مولیبدن، مس وکبالت
5- دارا بودن تعداد کم میکروارگانیسمهای پاتوژن.
باتوجه به استراتژی بازیافت درحفاظت ازمحیط زیست وکاهش تولید مواد زائد غیرقابل استفاده به نظر می رسد تغییر درشیوه های مدیریت مواد زائد درکشوراز دفن مواد زائد به سمت روش های مختلف بیوکمپوست براساس شرایط مختلف محلی و منطقه ای امری اجتناب ناپذیر می باشد که می بایست هرچه سریع تر این موضوع تحقق یابد.
پیشنهادات:
1- انجام تحقیقات وبررسی های سیستم های تولید کمپوست براساس شرایط محلی وترکیب فیزیکی زباله تولیدی.
2- ایجاد فرهنگ تفکیک زباله درمحل تولید ازطریق تولید برنامه های آموزشی براساس ماده6قانون مدیریت پسماند که سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران وسایر رسانه هایی که نقش اطلاع رسانی دارند،همچنین دستگاه های آموزشی وفرهنگی راموظف نموده که جهت اطلاع رسانی وآموزش جداسازی صحیح، جمع آوری وبازیافت پسماندهااقدام وبا سازمانها ومسئولین مربوطه همکاری نمایند ودرتبصره ماده مذکور عنوان نموده که وزارتخانه های جهادکشاورزی ،صنایع ومعدن ، کشور و بهداشت ودرمان وآموزش های پزشکی به منظور کاهش پسماندهای کشاورزی موظفند نسبت به اطلاع رسانی وآموزش روستائیان وتولید کنندگان اقدام لازم رابه عمل آورند. باتوجه به شروع نسبی فعالیتهایی دراین خصوص نیاز است طرح ها وبرنامه های مدون تهیه وتنظیم گردد.
3- الزام دستگاههای دولتی،مدارس وسایر سازمان های خصوصی وکارخانجات به تفکیک زباله در محل.
4- تشویق بخش خصوصی فعالیت وسرمایه گذاری دربخش کمپوست.
5- تهیه وتدوین استاندارد های کود الی درایران براساس ماده 3قانون مدیریت پسماند.
6-انتخاب سیستم های مختلف تولید بیوکمپوسیت ومدیریت موادزائد جامد براساس راهبردها وشرایط مختلف محلی نظیر جمعیت ،تکنولوژی موجود،شرایط اقتصادی،فرهنگی وجغرافیایی.
منابع:
پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم‌پزشکی یاسوج
صمدي محمدتقي*,مرشدي سيف مرتضي ،بررسي تركيب فيزيكي و ميزان توليد زباله شهر همدان از خردادماه سال 1378 تا ارديبهشت 1379
گروه بهداشت محيط، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكي همدان
بازیافت مواد درمنزل - اقتباساز پایگاه اطلاع رسانی واینترنت شهرداری شیراز
ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
Iransoil.comترجمهwww.how (http://www.how/)tocompost.cowww.howtocomost.com (http://www.howtocomost.com/)مقالات کشاورزیwww.royan.com (http://www.royan.com/)www.agriscience.blogfa.com (http://www.agriscience.blogfa.com/)www.alonefarmer.blogfa.comwww.sbdoe.comwww.beh-saman.com (http://www.beh-saman.com/)
Compost@compostingcouncil.org (Compost@compostingcouncil.org)
http://www.compostingcouncil.org/member_application.html
[1] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref1)Bag test
[2] (http://www.njavan.com/forum/#_ftnref2)Germination test