Aysajoon
11th November 2011, 08:48 PM
در معنای لغوی : به معنای دروغ بافتن میباشد ؛ به معنای بهتان و تهمت زدن ؛ به دروغ کارهای ناروا را به کسی نسبت دادن میباشد .
این جرم بسیار قدیمی است به طوری که مطابق ماده 1 « مجمع القوانین حمورابی » : کسی که اتهامی به شخص دیگری وارد ساخته و وی را به قتل متهم می ساخت و نمی توانست آن اتهام را ثابت کند باید کشته میشد .
افترا و نشر اکاذیب از موضوعاتی است که در جوامع و ادیان مختلف از انها به عنوان اعمال شیطانی یاد شده حتی در ایران قبل از اسلام هم به گفتار و پندار و کردار نیک توصیه و از دروغگویی و نشر اکاذیب ، به عنوان صفتی اهریمنی نام برده شده است .
در قرآن کریم هم ، بهتان و افترا از معاصی بزرگ و مخالف با اسلام معرفی گردیده است .
جهت تحقق جرم افترا سه رکن لازم است :
1 . رکن قانونی افترا :
در ماده 697 قانون تعزیرات : هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید با نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحا نسبت دهد یا آنها را منتشر نماید و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید ، مطابق قانون ، آن امر جرم محسوب میشود و جز در مواردی که موجب حد است به یک ماه تا یک سال و تا 74 ضربه شلاق یا یکی از آنها بر حسب مورد محکوم خواهد شد .
با توجه به ذکر جمله « یا به هر وسیله دیگر » میتوان گفت هر وسیله ای ، مثل چاپ نقاشی یا کاریکاتور ، استفاده از رایانه و اینترنت ،و ارسال پیام کوتاه از طریق تلفن همراه ، میتواند موجب تحقق جرم افترا شود . بنا به نظریه اداره حقوقی قوه قضائیه ، طی یک نظریه مشورتی اعلام کرده است : « اگر به وسیله اینترنت یا مشابه آن هم جرمی به کسی نسبت داده شود و نسبت دهنده نتواند صحت آن انتساب و اسناد را ثابت نماید مورد ، مشمول ماده 697 قانون مجازات اسلامی خواهد بود . »
با توجه به مفهوم ماده فوق میتوان نتیجه گرفت که حتی یک سخنرانی در یک مجمع نیز کفایت میکند . البته باید تعداد حاضران به حدی برسد که عرفاً اطلاق کلمه مجمع به آنها ممکن باشد پس به این ترتیب نمیتوان اظهارات شفاهی کسی در یک مهمانی و یا اظهارات تلفنی یک نفر به افراد متعدد را نطق در مجمع دانست .
با دقت در ماده 697 برای تحقق جرم افترا وجود سه شرط ضروری است :
1- انتساب جرم به دیگری :
در ماده فوق به طور کلی از انتساب جرم به دیگری سخن گفته است . یعنی نسبت دادن اعمالی که جرم نیست ولی برخلاف شرع یا شأن یا حتی مستوجب تعقیب اداری یا انتظامی باشد ، موجب محکوم شدن مرتکب به اعتبار ماده فوق نمی شود برای مثال اگر فردی ، کسی را متهم به بی تقوایی، بی عدالتی و نظایر اینها کند آن فرد مشمول ماده ی 697 برای مجازات نیست .
نکته دیگر اینکه قید واژه « کسی » تنها مربوط به اشخاص حقیقی میشود و نمیتوان اشخاص حقوقی را مورد شمول قرار داد .
2 – صراحت انتساب :
یعنی مرتکب باید امری را صریحاً نسبت دهد ... که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می شود . لازم نیست که مرتکب مشخصات دقیقی از جرم بیان کند بلکه وقتی به طور صریح بگوید فلانی دزدی کرده یا آدم کشته کفایت میکند ولیکن بکار بردن کلمات و واژه های عامی مثل جانی و بزهکار و غیره برای تحقق جرم افترا کافی نیست بلکه ممکن است موجب تحقق جرم توهین شود .
نکته دیگر اینکه برای جرم افترا ، مثل توهین ، ارتجالی و ابتدایی بودن انتساب جرم ضرورتی ندارد . بنابراین اگر دو نفر ارتکاب جرمی را به صراحت به هم نسبت دهند هر دو مفتری محسوب میشوند بدون توجه به این که شروع با کدام یک بوده است .
3- ناتوانی مفتری ( کسی که افترا می گوید ) از اثبات صحت اِسناد :
هر گاه مفتری بتواند صحت نظر خود را در مورد ارتکاب جرم از سوی شخص مورد اتهام به اثبات رساند ، وی به عنوان مفتری قابل مجازات نخواهد بود .
برای بیان رکن مادی جرم افترا باید ابتدا با " افترای عملی " آشنا شویم .
افترای عملی :
گاهی ممکن است کسی به جای انکه حرف افترا آمیزی را علیه دیگری به زبان آورد و یا مطالب افترا آمیزی علیه وی منتشر نماید با گذاشتن ادوات و یا اشیای اتهام آور نزد وی او را در مظان اتهام قرار دهد و در واقع تأثیر منفی این کار بیشتر از یک افترای ساده است لذا مجازات سنگینتری برای این مورد تعیین شده است .
طبق ماده 699 قانون مجازات اسلامی : « هر کس عالماً و عامداً ، به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او میگردد بدون اطلاع آن شخص ، در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به اوست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد ، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص ، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم میشود . »
2. عنصر/ رکن مادی جرم افترا :
1- رفتار فیزیکی
افعال مثبت : گذاردن ، مخفی کردن ، متعلق به غیر قلمداد نمودن .
منظور از گذاردن : گذاشتن آلات و ادوات جرم و یا اتهام آور در منزل ، محل کسب و مکانهای شخصی .
منظور از مخفی کردن : میتوان گفت برای مثال مواد مخدر در باغچه منزل کسی پنهان کردن .
منظور از متعلق به غیر قلمداد نمودن : می توان اینگونه مثال زد که کسی مواد مخدر خود را در ساک کسی دیگر بیندازد و آن شخص تحت تعقیب قرار گیرد .
2- شرایط اوضاع و احوال
اولین شرط این است که ماهیت اتهام آور اشیاء ، آلات و ادواتی که در منزل و .... کشف شود لذا اگر ماهیت این موارد کیفری نباشد و باعت اتهام به کسی نشود و تنها شاید باعث ایجاد بدبینی وی در مردم شود جرم محقق نمی شود .
3- نتیجه حاصله
چون افترای عملی یک مجرم مقید است منطبق ماده 699 باید طرف مورد افترا ، مورد تعقیب کیفری قرار بگیرد و پس از تحقیات لازمه منجر به صدور قرار منع تعقیب یا رای برائت قطعی شود . تنها پی از حاصل شدن این نتایج میتوان به تعقیب شخص مرتکب پرداخت .
3. عنصر/ رکن روانی افترا :
برای تحقق جرم افترای عملی باید سوء نیت وجود داشته باشد و مرتکب با توجه به ماده 699 عمل خود را عالماً و عامداً به قصد متهم نمودن دیگری انجام دهد .
این تصریح فوق دارای چند نکته است :
1- مرتکب در انجام کارخود عامد و قاصد باشد و تحت تأثیر مشروبات الکلی و بیهوشی و این قبیل قرار نگرفته باشد .
2- با توجه به اینکه قید عالماً آورده شده مرتکب باید از ماهیت اتهام آور اشیا و ادوات و ... آگاه باشد .
3- مرتکب باید دارای سوء نیت خاص باشد یعنی قصد وی متهم کردن دیگری باشد .
منبع : دادگستری کل استان قم (http://www.dadgostariqom.ir/SubjectView/tabid/145/Code/62/Default.aspx)
http://us.cdn1.123rf.com/168nwm/janpietruszk/janpietruszk1110/janpietruszk111000190/10830491-.jpg
این جرم بسیار قدیمی است به طوری که مطابق ماده 1 « مجمع القوانین حمورابی » : کسی که اتهامی به شخص دیگری وارد ساخته و وی را به قتل متهم می ساخت و نمی توانست آن اتهام را ثابت کند باید کشته میشد .
افترا و نشر اکاذیب از موضوعاتی است که در جوامع و ادیان مختلف از انها به عنوان اعمال شیطانی یاد شده حتی در ایران قبل از اسلام هم به گفتار و پندار و کردار نیک توصیه و از دروغگویی و نشر اکاذیب ، به عنوان صفتی اهریمنی نام برده شده است .
در قرآن کریم هم ، بهتان و افترا از معاصی بزرگ و مخالف با اسلام معرفی گردیده است .
جهت تحقق جرم افترا سه رکن لازم است :
1 . رکن قانونی افترا :
در ماده 697 قانون تعزیرات : هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید با نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحا نسبت دهد یا آنها را منتشر نماید و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید ، مطابق قانون ، آن امر جرم محسوب میشود و جز در مواردی که موجب حد است به یک ماه تا یک سال و تا 74 ضربه شلاق یا یکی از آنها بر حسب مورد محکوم خواهد شد .
با توجه به ذکر جمله « یا به هر وسیله دیگر » میتوان گفت هر وسیله ای ، مثل چاپ نقاشی یا کاریکاتور ، استفاده از رایانه و اینترنت ،و ارسال پیام کوتاه از طریق تلفن همراه ، میتواند موجب تحقق جرم افترا شود . بنا به نظریه اداره حقوقی قوه قضائیه ، طی یک نظریه مشورتی اعلام کرده است : « اگر به وسیله اینترنت یا مشابه آن هم جرمی به کسی نسبت داده شود و نسبت دهنده نتواند صحت آن انتساب و اسناد را ثابت نماید مورد ، مشمول ماده 697 قانون مجازات اسلامی خواهد بود . »
با توجه به مفهوم ماده فوق میتوان نتیجه گرفت که حتی یک سخنرانی در یک مجمع نیز کفایت میکند . البته باید تعداد حاضران به حدی برسد که عرفاً اطلاق کلمه مجمع به آنها ممکن باشد پس به این ترتیب نمیتوان اظهارات شفاهی کسی در یک مهمانی و یا اظهارات تلفنی یک نفر به افراد متعدد را نطق در مجمع دانست .
با دقت در ماده 697 برای تحقق جرم افترا وجود سه شرط ضروری است :
1- انتساب جرم به دیگری :
در ماده فوق به طور کلی از انتساب جرم به دیگری سخن گفته است . یعنی نسبت دادن اعمالی که جرم نیست ولی برخلاف شرع یا شأن یا حتی مستوجب تعقیب اداری یا انتظامی باشد ، موجب محکوم شدن مرتکب به اعتبار ماده فوق نمی شود برای مثال اگر فردی ، کسی را متهم به بی تقوایی، بی عدالتی و نظایر اینها کند آن فرد مشمول ماده ی 697 برای مجازات نیست .
نکته دیگر اینکه قید واژه « کسی » تنها مربوط به اشخاص حقیقی میشود و نمیتوان اشخاص حقوقی را مورد شمول قرار داد .
2 – صراحت انتساب :
یعنی مرتکب باید امری را صریحاً نسبت دهد ... که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می شود . لازم نیست که مرتکب مشخصات دقیقی از جرم بیان کند بلکه وقتی به طور صریح بگوید فلانی دزدی کرده یا آدم کشته کفایت میکند ولیکن بکار بردن کلمات و واژه های عامی مثل جانی و بزهکار و غیره برای تحقق جرم افترا کافی نیست بلکه ممکن است موجب تحقق جرم توهین شود .
نکته دیگر اینکه برای جرم افترا ، مثل توهین ، ارتجالی و ابتدایی بودن انتساب جرم ضرورتی ندارد . بنابراین اگر دو نفر ارتکاب جرمی را به صراحت به هم نسبت دهند هر دو مفتری محسوب میشوند بدون توجه به این که شروع با کدام یک بوده است .
3- ناتوانی مفتری ( کسی که افترا می گوید ) از اثبات صحت اِسناد :
هر گاه مفتری بتواند صحت نظر خود را در مورد ارتکاب جرم از سوی شخص مورد اتهام به اثبات رساند ، وی به عنوان مفتری قابل مجازات نخواهد بود .
برای بیان رکن مادی جرم افترا باید ابتدا با " افترای عملی " آشنا شویم .
افترای عملی :
گاهی ممکن است کسی به جای انکه حرف افترا آمیزی را علیه دیگری به زبان آورد و یا مطالب افترا آمیزی علیه وی منتشر نماید با گذاشتن ادوات و یا اشیای اتهام آور نزد وی او را در مظان اتهام قرار دهد و در واقع تأثیر منفی این کار بیشتر از یک افترای ساده است لذا مجازات سنگینتری برای این مورد تعیین شده است .
طبق ماده 699 قانون مجازات اسلامی : « هر کس عالماً و عامداً ، به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او میگردد بدون اطلاع آن شخص ، در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به اوست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد ، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص ، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم میشود . »
2. عنصر/ رکن مادی جرم افترا :
1- رفتار فیزیکی
افعال مثبت : گذاردن ، مخفی کردن ، متعلق به غیر قلمداد نمودن .
منظور از گذاردن : گذاشتن آلات و ادوات جرم و یا اتهام آور در منزل ، محل کسب و مکانهای شخصی .
منظور از مخفی کردن : میتوان گفت برای مثال مواد مخدر در باغچه منزل کسی پنهان کردن .
منظور از متعلق به غیر قلمداد نمودن : می توان اینگونه مثال زد که کسی مواد مخدر خود را در ساک کسی دیگر بیندازد و آن شخص تحت تعقیب قرار گیرد .
2- شرایط اوضاع و احوال
اولین شرط این است که ماهیت اتهام آور اشیاء ، آلات و ادواتی که در منزل و .... کشف شود لذا اگر ماهیت این موارد کیفری نباشد و باعت اتهام به کسی نشود و تنها شاید باعث ایجاد بدبینی وی در مردم شود جرم محقق نمی شود .
3- نتیجه حاصله
چون افترای عملی یک مجرم مقید است منطبق ماده 699 باید طرف مورد افترا ، مورد تعقیب کیفری قرار بگیرد و پس از تحقیات لازمه منجر به صدور قرار منع تعقیب یا رای برائت قطعی شود . تنها پی از حاصل شدن این نتایج میتوان به تعقیب شخص مرتکب پرداخت .
3. عنصر/ رکن روانی افترا :
برای تحقق جرم افترای عملی باید سوء نیت وجود داشته باشد و مرتکب با توجه به ماده 699 عمل خود را عالماً و عامداً به قصد متهم نمودن دیگری انجام دهد .
این تصریح فوق دارای چند نکته است :
1- مرتکب در انجام کارخود عامد و قاصد باشد و تحت تأثیر مشروبات الکلی و بیهوشی و این قبیل قرار نگرفته باشد .
2- با توجه به اینکه قید عالماً آورده شده مرتکب باید از ماهیت اتهام آور اشیا و ادوات و ... آگاه باشد .
3- مرتکب باید دارای سوء نیت خاص باشد یعنی قصد وی متهم کردن دیگری باشد .
منبع : دادگستری کل استان قم (http://www.dadgostariqom.ir/SubjectView/tabid/145/Code/62/Default.aspx)
http://us.cdn1.123rf.com/168nwm/janpietruszk/janpietruszk1110/janpietruszk111000190/10830491-.jpg