hani2011
28th July 2011, 05:19 PM
معاهدات بین المللی از دیدگاه حقوق
از دید عرف هرگونه توافق منعقده میان موضوعات یا تابعان حقوق بین‌الملل به منظور حصول آثار حقوقی معین طبق طبق مقررات حقوق بین‌الملل را معاهده گویند.
معاهده یک توافق بین‌المللی است که به موجب مقررات حقوق بین‌الملل و به صورت کتبی میان کشورها منعقد شده است البته ممکن است در یک سند یا در دو یا در چند سند مرتبط به هم آمده باشد.
اصلاحاتی مانند یادداشت تفاهم، اعلامیه مشترک، اعلامیه سران، تفاهم‌نامه، صورت مذاکرات ، بیانیه مشترک، صورتجلسه، صورت مجلس، توصیه‌نامه و غیره در اصطلاح موافقت‌های نزاکتی نامیده می‌شوند که تعهد اخلاقی و سیاسی ایجاد می‌کنند که البته فاقد آثار حقوقی لازم الاجرا هستند.
این موافقت‌ها را معاهدات سیاسی نیز می‌نامند و معمولا توسط قوه مجریه منعقد می‌شوند.
طبقه بندی معاهدات از جهات مختلف بر حسب هدف، طریقه اجرا، زمان انعقاد و حدود قلمرو اجرایی چیدمان می‌شود ، اما این تقسیم بندی فاقد ارزش علمی است.
قبل از انعقاد سند معاهدات کشورها با یکدیگر مذاکره می‌کنند. امروزه به قدرت روسای کشورها شخصا درمذاکرات راجع به انعقاد معاهدات شرکت می‌نمایند، این امر می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله گستردگی قابل ملاحظه مذاکرات مربوطه و فنی و تخصصی بودن مذاکرات.
بنابراین در عصر حاضر، مسوولیت مذاکره بیشتر به قوه مجریه، مخصوصا وزارت امور خارجه محول می‌شود. مذاکرات معمولا به نگارش یک متن مکتوب منجر می‌شود و آن معاهده است. نگارش متن یک کار کارشناسی است که توسط کارشناسانی صورت می‌گیرد که مذاکره کنندگان را همراهی می‌کنند.
مشکلات انتخاب زبان معاهده از موارد اصلی و حایز اهمیت در این مقوله است متاسفانه رویه عملی معاصر با طرز تلقی ناصحیحی که از اصل برابری کشورها دارد، روش تعدد زبان با اعتبار برابر را در پیش گرفته و موجب بروز مشکلاتی گردیده و روز به روز نیز بر پیچیدگی آن می‌افزاید و به هنگام تفسیر معاهده، این مشکل به حد اعلا می‌رسد. مثلا میثاق جامعه ملل که به دو زبان انگلیسی و فرانسه نوشته شده که هر دو دارای اعتبار مساوی بودند. یا منشور ملل متحد و سایر معاهداتی که در چارچوب سازمان ملل متحد منعقد می‌گردند، به پنج زبان انگلیسی، فرانسه، روسی، چینی و اسپانیایی نوشته می‌شوند جالب‌تر اینکه در سالهای اخیر زبان عربی هم به زبانهای رسمی بین‌المللی اضافه شده است.
پس از تهیه و تنظیم متن معاهده نوبت به امضای آن می‌رسد. اثر حقوقی امضا در معاهدات گوناگون متفاوت است. هرگاه امضای معاهده‌ای به منزله تصویب آن باشد و دارای اثر حقوقی چون تصویب یا تصدیق است البته قبل از امضای معاهده، آن را پاراف می‌کنند، یعنی موقتا امضا می‌کنند، تا برای تصمیم‌گیری نهایی از کشور خود کسب تکلیف کنند. فاصله زمانی میان پاراف و امضا معاهده نباید از چند هفته تجاوز کند قسمت‌های مختلف یک معاهده دارای مقدمه که خود دارای قدرت الزام‌آور نیست، بلکه عنصر تفسیر معاهده است، متن که بدنه معاهده است و الزام آور بودن حقوقی معاهده را تشکیل می‌دهد و ضمایم است. متن معاهده ممکن است همراه با ضمایم باشد که به آنها پروتکل یا پروتکل‌های الحاقی و یا اسناد ضمیمه می‌گویند.
منبع: حقوق بین‌الملل عمومی دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی
از دید عرف هرگونه توافق منعقده میان موضوعات یا تابعان حقوق بین‌الملل به منظور حصول آثار حقوقی معین طبق طبق مقررات حقوق بین‌الملل را معاهده گویند.
معاهده یک توافق بین‌المللی است که به موجب مقررات حقوق بین‌الملل و به صورت کتبی میان کشورها منعقد شده است البته ممکن است در یک سند یا در دو یا در چند سند مرتبط به هم آمده باشد.
اصلاحاتی مانند یادداشت تفاهم، اعلامیه مشترک، اعلامیه سران، تفاهم‌نامه، صورت مذاکرات ، بیانیه مشترک، صورتجلسه، صورت مجلس، توصیه‌نامه و غیره در اصطلاح موافقت‌های نزاکتی نامیده می‌شوند که تعهد اخلاقی و سیاسی ایجاد می‌کنند که البته فاقد آثار حقوقی لازم الاجرا هستند.
این موافقت‌ها را معاهدات سیاسی نیز می‌نامند و معمولا توسط قوه مجریه منعقد می‌شوند.
طبقه بندی معاهدات از جهات مختلف بر حسب هدف، طریقه اجرا، زمان انعقاد و حدود قلمرو اجرایی چیدمان می‌شود ، اما این تقسیم بندی فاقد ارزش علمی است.
قبل از انعقاد سند معاهدات کشورها با یکدیگر مذاکره می‌کنند. امروزه به قدرت روسای کشورها شخصا درمذاکرات راجع به انعقاد معاهدات شرکت می‌نمایند، این امر می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله گستردگی قابل ملاحظه مذاکرات مربوطه و فنی و تخصصی بودن مذاکرات.
بنابراین در عصر حاضر، مسوولیت مذاکره بیشتر به قوه مجریه، مخصوصا وزارت امور خارجه محول می‌شود. مذاکرات معمولا به نگارش یک متن مکتوب منجر می‌شود و آن معاهده است. نگارش متن یک کار کارشناسی است که توسط کارشناسانی صورت می‌گیرد که مذاکره کنندگان را همراهی می‌کنند.
مشکلات انتخاب زبان معاهده از موارد اصلی و حایز اهمیت در این مقوله است متاسفانه رویه عملی معاصر با طرز تلقی ناصحیحی که از اصل برابری کشورها دارد، روش تعدد زبان با اعتبار برابر را در پیش گرفته و موجب بروز مشکلاتی گردیده و روز به روز نیز بر پیچیدگی آن می‌افزاید و به هنگام تفسیر معاهده، این مشکل به حد اعلا می‌رسد. مثلا میثاق جامعه ملل که به دو زبان انگلیسی و فرانسه نوشته شده که هر دو دارای اعتبار مساوی بودند. یا منشور ملل متحد و سایر معاهداتی که در چارچوب سازمان ملل متحد منعقد می‌گردند، به پنج زبان انگلیسی، فرانسه، روسی، چینی و اسپانیایی نوشته می‌شوند جالب‌تر اینکه در سالهای اخیر زبان عربی هم به زبانهای رسمی بین‌المللی اضافه شده است.
پس از تهیه و تنظیم متن معاهده نوبت به امضای آن می‌رسد. اثر حقوقی امضا در معاهدات گوناگون متفاوت است. هرگاه امضای معاهده‌ای به منزله تصویب آن باشد و دارای اثر حقوقی چون تصویب یا تصدیق است البته قبل از امضای معاهده، آن را پاراف می‌کنند، یعنی موقتا امضا می‌کنند، تا برای تصمیم‌گیری نهایی از کشور خود کسب تکلیف کنند. فاصله زمانی میان پاراف و امضا معاهده نباید از چند هفته تجاوز کند قسمت‌های مختلف یک معاهده دارای مقدمه که خود دارای قدرت الزام‌آور نیست، بلکه عنصر تفسیر معاهده است، متن که بدنه معاهده است و الزام آور بودن حقوقی معاهده را تشکیل می‌دهد و ضمایم است. متن معاهده ممکن است همراه با ضمایم باشد که به آنها پروتکل یا پروتکل‌های الحاقی و یا اسناد ضمیمه می‌گویند.
منبع: حقوق بین‌الملل عمومی دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی